Nova Tower Residence, Kızılırmak Mah. Muhsin Yazıcıoğlu Cd, 1435. Sk. No:11/26, 06510 Çankaya/Ankara
0546 231 06 31 info@erolcagataydemirtas.av.tr
product 1
  • ANASAYFA(current)
  • HAKKIMIZDA
  • FAALİYET ALANLARIMIZ
  • MAKALELER
  • MEVZUAT
  • VEKALET BİLGİLERİ
  • ONLİNE ÖDEME
  • İLETİŞİM
Türk Ceza Kanunu
Güncel Yaklaşım, Hızlı Aksiyon, Etkin Çözüm

Türk Ceza Kanunu

Kanun Numarası                             :5237

                     Kabul Tarihi                   : 26/9/2004

                     YayımlandığıR.Gazete  : Tarih : 12/10/2004 Sayı :25611

                     Yayımlandığı Düstur       : Tertip : 5  Cilt : 43 

 

 

BİRİNCİ KİTAP

Genel Hükümler

BİRİNCİ KISIM

Temel İlkeler, Tanımlar ve Uygulama Alanı

BİRİNCİBÖLÜM

Temelİlkeler ve Tanımlar

Ceza Kanununun amacı

Madde 1- (1) Ceza Kanununun amacı;kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamusağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir.Kanunda, bu amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esaslarıile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.

Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi

Madde 2- (1) Kanunun açıkça suçsaymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz.Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenliktedbirine hükmolunamaz.

(2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve cezakonulamaz.

(3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerininuygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacakbiçimde geniş yorumlanamaz.

Adalet ve kanun önünde eşitlik ilkesi

Madde 3- (1) Suç işleyen kişihakkında işlenen fiilin ağırlığıyla orantılı ceza ve güvenlik tedbirinehükmolunur.

(2) Ceza Kanununun uygulamasında kişiler arasında ırk, dil,din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal veya diğer fikir yahutdüşünceleri, felsefi inanç, milli veya sosyal köken, doğum, ekonomik ve diğertoplumsal konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbir kimseye ayrıcalıktanınamaz.

Kanunun bağlayıcılığı

Madde 4- (1) Ceza kanunlarınıbilmemek mazeret sayılmaz.

(2) (Mülga :29/6/2005 – 5377/1 md.)

Özel kanunlarla ilişki

Madde 5- (1) Bu Kanunun genelhükümleri, özel ceza kanunları ve ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında dauygulanır.

 

––––––––––––––––––––

(1) Bu Kanunun yürürlük veuygulama şekli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununa çeşitli mevzuatta yapılanatıflarla ilgili olarak 4/11/2004 tarihli ve 5252 sayılı Kanuna bakınız.


8966

 

Tanımlar

Madde 6- (1) Cezakanunlarının uygulanmasında;

a) Vatandaş deyiminden; fiili işlediği sırada Türkvatandaşı olan kişi,

b) Çocuk deyiminden; henüz onsekiz yaşını doldurmamış kişi,

c) Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetinyürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli,süreli veya geçici olarak katılan kişi,

d) Yargı görevi yapan deyiminden; yüksek mahkemeler, adlî ve idarîmahkemeler üye ve hakimleri ile Cumhuriyet savcısı ve avukatlar, (1)

e) Gece vakti deyiminden; güneşin batmasından bir saatsonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi,

f) Silah deyiminden;

1. Ateşli silahlar,

2. Patlayıcı maddeler,

3. Saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış hertürlü kesici, delici veya bereleyici alet,

4. Saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilensaldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler,

5. Yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici,sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler,

g) Basın ve yayın yolu ile deyiminden; her türlü yazılı,görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim aracıyla yapılan yayınlar,

h) İtiyadi suçlu deyiminden; kasıtlı bir suçun temelşeklini ya da daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerinibir yıl içinde ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişi,

i) Suçu meslek edinen kişi deyiminden; kısmen de olsageçimini suçtan elde ettiği kazançla sağlamaya alışmış kişi,

j) Örgüt mensubu suçlu deyiminden; bir suç örgütünü kuran,yöneten, örgüte katılan veya örgüt adına diğerleriyle birlikte veya tek başınasuç işleyen kişi,

Anlaşılır.

 

İKİNCİ BÖLÜM

Kanunun Uygulama Alanı

 

Zaman bakımından uygulama

Madde 7- (1)İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayıkimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. İşlendikten sonrayürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı da kimsecezalandırılamaz ve hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veyagüvenlik tedbiri hükmolunmuşsa infazı ve kanuni neticeleri kendiliğindenkalkar.

(2) Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ilesonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olankanun uygulanır ve infaz olunur.

(3)(Değişik:29/6/2005 – 5377/2 md.) Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme vetekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler, derhaluygulanır.

–––––––––––––––––––––

(1) 2/7/2018 tarihli ve 700 sayılı KHK’nin 156 ncımaddesiyle, bu bentte yer alan “ve adlî, idarî ve askerî” ibaresi “, adlî ve idarî” şeklinde değiştirilmiştir.


8967

 

(4) Geçici veya süreli kanunların, yürürlükte bulunduklarısüre içinde işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmasına devam edilir.

Yer bakımından uygulama

Madde 8- (1)Türkiye'de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin kısmen veyatamamen Türkiye'de işlenmesi veya neticenin Türkiye'de gerçekleşmesi halindesuç, Türkiye'de işlenmiş sayılır.

(2) Suç;

a) Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında,

b) Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türkdeniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla,

c) Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya bu araçlarla,

d) Türkiye'nin kıt'a sahanlığında veya münhasır ekonomikbölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı,

İşlendiğinde Türkiye'de işlenmiş sayılır.

Yabancı ülkede hüküm verilmesi

Madde 9- (1) Türkiye'de işlediğisuçtan dolayı yabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş olan kimse, Türkiye'deyeniden yargılanır.

Görev suçları

Madde 10- (1)Yabancı ülkede Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş olup da bundandolayı bir suç işleyen kimse, bu fiile ilişkin olarak yabancı ülkede hakkındamahkûmiyet hükmü verilmiş bulunsa bile, Türkiye'de yeniden yargılanır.

Vatandaş tarafından işlenen suç

Madde 11- (1) BirTürk vatandaşı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göreaşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancıülkede işlediği ve kendisi Türkiye'de bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayıyabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye'de kovuşturulabilirliğinbulunması koşulu ile Türk kanunlarına göre cezalandırılır.

(2) Suç, aşağı sınırı bir yıldan az hapis cezasınıgerektirdiğinde yargılama yapılması zarar görenin veya yabancı hükûmetinşikayetine bağlıdır. Bu durumda şikayet, vatandaşın Türkiye'ye girdiği tarihtenitibaren altı ay içinde yapılmalıdır.

Yabancı tarafından işlenen suç

Madde 12- (1) Bir yabancı,13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en azbir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye'nin zararınaişlediği ve kendisi Türkiye'de bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına görecezalandırılır. Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.

(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen suçun bir Türk vatandaşınınveya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararınaişlenmesi ve failin Türkiye'de bulunması halinde, bu suçtan dolayı yabancıülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerinefail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.

(3) Mağdur yabancı ise, aşağıdaki koşulların varlığıhalinde fail, Adalet Bakanının istemi ile yargılanır:

a) Suçun, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı üç yıldan azolmayan hapis cezasını gerektirmesi.


8968

 

b)Suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verilme istemininsuçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin hükûmetitarafından kabul edilmemiş olması.

(4)Birinci fıkra kapsamına giren suçtan dolayı yabancı mahkemece mahkûm edilenveya herhangi bir nedenle davası veya cezası düşen veya beraat eden yahut suçukovuşturulabilir olmaktan çıkan yabancı hakkında Adalet Bakanının istemiüzerine Türkiye'de yeniden yargılama yapılır.

(5)(Ek: 18/6/2014-6545/56 md.) Birincifıkra kapsamına giren hâllerde rüşvet ve nüfuz ticareti suçlarından dolayıyargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlı değildir.

Diğersuçlar

Madde13-(1) Aşağıdaki suçların, vatandaş veya yabancı tarafından, yabancı ülkedeişlenmesi halinde, Türk kanunları uygulanır:

a)İkinci Kitap, Birinci Kısım altında yer alan suçlar.

b)İkinci Kitap, Dördüncü Kısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı,Yedinci ve Sekizinci Bölümlerde yer alan suçlar.

c)İşkence (madde 94, 95).

d)Çevrenin kasten kirletilmesi (madde 181).

e)Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188), uyuşturucu veyauyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190).

f)Parada sahtecilik (madde 197), para ve kıymetli damgaları imale yarayanaraçların üretimi ve ticareti (madde 200), mühürde sahtecilik (madde 202).

g)Fuhuş (madde 227).

h)(Mülga : 26/6/2009 – 5918/1 md.)

i)Deniz, demiryolu veya havayolu ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması(madde 223, fıkra 2, 3) ya da bu araçlara karşı işlenen zarar verme (madde 152)suçları.

(2) (Ek ikinci fıkra: 29/6/2005 – 5377/3 md.) İkinci Kitap, DördüncüKısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerde yeralanlar hariç; birinci fıkra kapsamına giren suçlardan dolayı Türkiye'deyargılama yapılması, Adalet Bakanının talebine bağlıdır

(3)Birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yazılı suçlar dolayısıyla yabancı birülkede mahkûmiyet veya beraat kararı verilmiş olsa bile, Adalet Bakanınıntalebi üzerine Türkiye'de yargılama yapılır.(1)

Seçimlikcezalarda soruşturma

Madde14-(1) 11 ve 12 nci maddelerde belirtilen hallerde, soruşturma konusu suçun yeraldığı kanun maddesinde hapis cezası ile adli para cezasından birininuygulanması seçimlik sayılmış ise soruşturma veya kovuşturma açılmaz.

Soruşturmakoşulu olan cezanın hesaplanması

Madde15- (1)Miktarının soruşturma koşulu oluşturduğu hallerde ceza, soruşturma evresindeileri sürülen kanuni ağırlaştırıcı nedenlerin aşağı sınırı ve kanunihafifletici nedenlerin yukarı sınırı göz önünde bulundurularak hesaplanır.

Cezadanmahsup

Madde16-(1) Nerede işlenmiş olursa olsun bir suçtan dolayı, yabancı ülkede gözaltında,gözlem altında, tutuklulukta veya hükümlülükte geçen süre, aynı suçtan dolayıTürkiye'de verilecek cezadan mahsup edilir.

Hakyoksunlukları

Madde17-(1) Yukarıdaki maddelerde açıklanan hallerde mahkeme, yabancı mahkemelerdenverilen ve Türk hukuk düzenine aykırı düşmeyen hükmün, Türk kanunlarına görebir haktan yoksunluğu gerektirmesi halinde, Cumhuriyet savcısının istemiüzerine Türk kanunlarındaki sonuçlarının geçerli olmasına karar verir.

 

________________________

(1) Bu fıkranın numarası (2) iken,maddeye 29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle, birincifıkradan sonra  gelmek üzere ikinci fıkraeklendiği için, (3) olarak teselsül ettirilmiştir.


8969

 

Geri verme

Madde 18- (Mülga: 23/4/2016-6706/36 md.)

Yabancı kanunun göz önünde bulundurulması

Madde 19- (1)Türkiye'nin egemenlik alanı dışında işlenen suçlar dolayısıyla Türkiye'deyargılama yapılırken, Türk kanununa göre verilecek olan ceza, suçun işlendiğiülke kanununda öngörülen cezanın üst sınırından fazla olamaz.

(2) Ancak suçun;

a) Türkiye'nin güvenliğine karşı veya zararına olarak,

b) Türk vatandaşına karşı ya da Türk kanunlarına görekurulmuş özel hukuk tüzel kişisi zararına olarak,

İşlenmesi durumunda, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.

 

İKİNCİKISIM

CezaSorumluluğunun Esasları

BİRİNCİBÖLÜM

CezaSorumluluğunun Şahsiliği, Kast ve Taksir

 

Ceza sorumluluğunun şahsiliği

Madde 20- (1) Cezasorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.

(2) Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz.Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindekiyaptırımlar saklıdır.

Kast

Madde 21- (1)Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındakiunsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.

(2) Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurlarıngerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kastvardır. Bu halde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlardamüebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıldanyirmibeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur; diğer suçlarda ise temel cezaüçte birden yarısına kadar indirilir.

Taksir

Madde 22- (1)Taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır.

(2) Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılıkdolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesiöngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.

(3) Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticeninmeydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır; bu halde taksirli suça ilişkinceza üçte birden yarısına kadar artırılır.

(4) Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan cezafailin kusuruna göre belirlenir.

(5) Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkeskendi kusurundan dolayı sorumlu olur. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrıbelirlenir.


8970

 

            (6) Taksirli hareket sonucu nedenolunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından, artık bircezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede mağdur olmasına yol açmışsaceza verilmez; bilinçli taksir halinde verilecek ceza yarıdan altıda bire kadarindirilebilir.

            Neticesebebiyle ağırlaşmış suç

            Madde 23- (1)Bir fiilin, kastedilenden daha ağır veya başka bir neticenin oluşumunasebebiyet vermesi halinde, kişinin bundan dolayı sorumlu tutulabilmesi için bunetice bakımından en azından taksirle hareket etmesi gerekir.

 

İKİNCİBÖLÜM

CezaSorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler

 

            Kanunun hükmü ve amirin emri

            Madde 24-(1) Kanunun hükmünü yerine getiren kimseye ceza verilmez.

            (2) Yetkili bir merciden verilip,yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz.


8971

 

            (3) Konusu suç teşkil eden emirhiçbir surette yerine getirilemez. Aksi takdirde yerine getiren ile emri verensorumlu olur.

            (4) Emrin, hukuka uygunluğunundenetlenmesinin kanun tarafından engellendiği hallerde, yerine getirilmesindenemri veren sorumlu olur.

            Meşrusavunma ve zorunluluk hali

            Madde 25-(1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen,gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal vekoşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenenfiillerden dolayı faile ceza verilmez.

            (2) Gerek kendisine gerek başkasınaait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmakolanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasınıkurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıtaarasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile cezaverilmez.

            Hakkınkullanılması ve ilgilinin rızası

            Madde 26- (1)Hakkını kullanan kimseye ceza verilmez.

            (2) Kişinin üzerinde mutlak surettetasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmak üzere, açıkladığı rızasıçerçevesinde işlenen fiilden dolayı kimseye ceza verilmez.

            Sınırınaşılması

           Madde 27- (1)Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılmasıhalinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç içinkanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerekhükmolunur.

            (2) Meşru savunmada sınırın aşılmasımazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faileceza verilmez.

            Cebirve şiddet, korkutma ve tehdit

            Madde 28-(1) Karşı koyamayacağı veya kurtulamayacağı cebir ve şiddet veya muhakkak veağır bir korkutma veya tehdit sonucu suç işleyen kimseye ceza verilmez. Bu gibihallerde cebir ve şiddet, korkutma ve tehdidi kullanan kişi suçun failisayılır.

            Haksıztahrik

            Madde 29-(1) Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisialtında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerineonsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldanonsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanındörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

            Hata

            Madde 30- (1)Fiilin icrası sırasında suçun kanuni tanımındaki maddi unsurları bilmeyen birkimse, kasten hareket etmiş olmaz. Bu hata dolayısıyla taksirli sorumluluk halisaklıdır.

            (2) Bir suçun daha ağır veya daha azcezayı gerektiren nitelikli hallerinin gerçekleştiği hususunda hataya düşenkişi, bu hatasından yararlanır.

            (3) Ceza sorumluluğunu kaldıran veyaazaltan nedenlere ait koşulların gerçekleştiği hususunda kaçınılmaz bir hatayadüşen kişi, bu hatasından yararlanır.

             (4) (Ek fıkra:29/6/2005 – 5377/4 md.) İşlediği fiilin haksızlık oluşturduğu hususundakaçınılmaz bir hataya düşen kişi, cezalandırılmaz.

            Yaşküçüklüğü

            Madde 31-(1) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmamış olan çocukların cezasorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak,çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.


8972

 

            (2) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/5 md.) Fiili işlediği sırada onikiyaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanların işlediği fiilinhukukî anlam ve sonuçlarını algılayamaması veya davranışlarını yönlendirmeyeteneğinin yeterince gelişmemiş olması hâlinde ceza sorumluluğu yoktur. Ancakbu kişiler hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. İşlediğifiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarakdavranışlarını yönlendirme yeteneğinin varlığı hâlinde, bu kişiler hakkındasuç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde oniki yıldanonbeş yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde dokuz yıldan onbiryıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların yarısı indirilir ve buhâlde her fiil için verilecek hapis cezası yedi yıldan fazla olamaz.

            (3) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/5 md.) Fiili işlediği sırada onbeşyaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında suç,ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde onsekiz yıldanyirmidört yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde oniki yıldan onbeşyıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların üçte biri indirilir ve buhâlde her fiil için verilecek hapis cezası oniki yıldan fazla olamaz.

            Akılhastalığı

            Madde 32-(1) Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarınıalgılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğiönemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez. Ancak, bu kişiler hakkındagüvenlik tedbirine hükmolunur.

            (2) Birinci fıkrada yazılı derecedeolmamakla birlikte işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirmeyeteneği azalmış olan kişiye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerineyirmibeş yıl, müebbet hapis cezası yerine yirmi yıl hapis cezası verilir. Diğerhallerde verilecek ceza, altıda birden fazla olmamak üzere indirilebilir.Mahkûm olunan ceza, süresi aynı olmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, akılhastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.

            Sağırve dilsizlik

            Madde 33- (1)Bu Kanunun, fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmamış olan çocuklarailişkin hükümleri, onbeş yaşını doldurmamış olan sağır ve dilsizler hakkında;oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlara ilişkinhükümleri, onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan sağırve dilsizler hakkında; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşınıdoldurmamış olanlara ilişkin hükümleri, onsekiz yaşını doldurmuş olup dayirmibir yaşını doldurmamış olan sağır ve dilsizler hakkında da uygulanır.

            Geçicinedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma

           Madde 34- (1)Geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu maddeetkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bufiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecedeazalmış olan kişiye ceza verilmez.

            (2) İradi olarak alınan alkol veyauyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi hakkında birinci fıkra hükmüuygulanmaz.

 

ÜÇÜNCÜBÖLÜM

SuçaTeşebbüs

 

            Suça teşebbüs

            Madde 35- (1)Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruyaicraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüstendolayı sorumlu tutulur.


8973

 

            (2) Suça teşebbüs halinde fail,meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre, ağırlaştırılmış müebbethapis cezası yerine onüç yıldan yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerinedokuz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerdeverilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

            Gönüllüvazgeçme

            Madde 36- (1)Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçuntamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayıcezalandırılmaz; fakat tamam olan kısım esasen bir suç oluşturduğu takdirde,sadece o suça ait ceza ile cezalandırılır.

 

DÖRDÜNCÜBÖLÜM

Suçaİştirak

 

            Faillik

            Madde 37-(1) Suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte gerçekleştiren kişilerdenher biri, fail olarak sorumlu olur.

            (2) Suçun işlenmesinde bir başkasınıaraç olarak kullanan kişi de fail olarak sorumlu tutulur. Kusur yeteneğiolmayanları suçun işlenmesinde araç olarak kullanan kişinin cezası, üçte birdenyarısına kadar artırılır.

            Azmettirme

            Madde 38-(1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ilecezalandırılır.

            (2) Üstsoy ve altsoy ilişkisindendoğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça azmettirme halinde, azmettirenin cezasıüçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi halinde,bu fıkra hükmüne göre cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisininvarlığı aranmaz.

            (3) Azmettirenin belli olmamasıhalinde, kim olduğunun ortaya çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağıhakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yılakadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasınahükmolunabilir. Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirimyapılabilir.

            Yardımetme

            Madde 39-(1) Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbethapis cezasını gerektirmesi halinde, onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapiscezasını gerektirmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir.Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekizyılı geçemez.

            (2) Aşağıdaki hallerde kişi işlenensuçtan dolayı yardım eden sıfatıyla sorumlu olur:

            a) Suç işlemeye teşvik etmek veyasuç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımdabulunacağını vaat etmek.

            b) Suçun nasıl işleneceği hususundayol göstermek veya fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak.

            c) Suçun işlenmesinden önce veyaişlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.


8974

 

            Bağlılıkkuralı

            Madde 40-(1) Suça iştirak için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığıyeterlidir. Suçun işlenişine iştirak eden her kişi, diğerinincezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz önünde bulundurulmaksızın kendikusurlu fiiline göre cezalandırılır.

            (2) Özgü suçlarda, ancak özelfaillik niteliğini taşıyan kişi fail olabilir. Bu suçların işlenişine iştirakeden diğer kişiler ise azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur.

            (3) Suça iştirakten dolayı sorumlututulabilmek için ilgili suçun en azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir.

            İştirakhâlinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçme

            Madde 41-(1) İştirak halinde işlenen suçlarda, sadece gönüllü vazgeçen suç ortağı,gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanır.

            (2) Suçun;

            a) Gönüllü vazgeçenin gösterdiğigayreti dışında başka bir sebeple işlenmemiş olması,

            b) Gönüllü vazgeçenin bütüngayretine rağmen işlenmiş olması,

            Hallerinde de gönüllü vazgeçmehükümleri uygulanır.

 

BEŞİNCİBÖLÜM

Suçlarınİçtimaı

 

            Bileşik suç

            Madde 42-(1) Biri diğerinin unsurunu veya ağırlaştırıcı nedenini oluşturması dolayısıylatek fiil sayılan suça bileşik suç denir. Bu tür suçlarda içtima hükümleriuygulanmaz.

            Zincirlemesuç

            Madde 43-(1) Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiyekarşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancakbu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekliile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suçsayılır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/6md.) Mağdurubelli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.

            (2) Aynı suçun birden fazla kişiyekarşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır.

            (3) Kasten öldürme, kasten yaralama,işkence ve yağma suçlarında bu madde hükümleri uygulanmaz.(1)

            Fikriiçtima

            Madde 44- (1)İşlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet verenkişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır.

 

ÜÇÜNCÜKISIM

Yaptırımlar

BİRİNCİBÖLÜM

Cezalar

            Cezalar

            Madde 45-(1) Suç karşılığında uygulanan yaptırım olarak cezalar, hapis ve adlî paracezalarıdır.

____________________

(1)  Bu fıkradageçen "cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı" ibaresi,29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle madde metnindençıkarılmıştır.


8975

 

         Hapis cezaları

           Madde 46-(1) Hapis cezaları şunlardır:

            a) Ağırlaştırılmış müebbet hapiscezası.

            b) Müebbet hapis cezası.

            c) Süreli hapis cezası.

            Ağırlaştırılmışmüebbet hapis cezası(1)

            Madde 47-(1) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hükümlünün hayatı boyunca devam eder,kanun ve Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte belirtilen sıkı güvenlikrejimine göre çektirilir.

            Müebbethapis cezası

            Madde 48- (1)Müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder.

            Sürelihapis cezası

           Madde 49-(1) Süreli hapis cezası, kanunda aksi belirtilmeyen hallerde bir aydan az,yirmi yıldan fazla olamaz.

            (2) Hükmedilen bir yıl veya daha azsüreli hapis cezası, kısa süreli hapis cezasıdır.

            Kısasüreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar

           Madde 50-(1) Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna,yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özellikleregöre;

            a) Adlî para cezasına,

            b) Mağdurun veya kamunun uğradığızararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamengiderilmesine,

            c) En az iki yıl süreyle, bir meslekveya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunanbir eğitim kurumuna devam etmeye,

            d) Mahkûm olunan cezanın yarısındanbir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleriyapmaktan yasaklanmaya,

            e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüyekullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırıdavranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısındanbir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin gerialınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,

            f) Mahkûm olunan cezanın yarısındanbir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işteçalıştırılmaya,

            Çevrilebilir.

            (2) Suç tanımında hapis cezası ileadlî para cezasının seçenek olarak öngörüldüğü hallerde, hapis cezasınahükmedilmişse; bu ceza artık adlî para cezasına çevrilmez.

            (3) Daha önce hapis cezasına mahkûmedilmemiş olmak koşuluyla, mahkûm olunan otuz gün ve daha az süreli hapiscezası ile fiili işlediği tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeşyaşını bitirmiş bulunanların mahkûm edildiği bir yıl veya daha az süreli hapiscezası, birinci fıkrada yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir.

            (4) Taksirli suçlardan dolayıhükmolunan hapis cezası uzun süreli de olsa; bu ceza, diğer koşulların varlığıhalinde, birinci fıkranın (a) bendine göre adlî para cezasına çevrilebilir.Ancak, bu hüküm, bilinçli taksir halinde uygulanmaz.

            (5) Uygulamada asıl mahkûmiyet, bumadde hükümlerine göre çevrilen adlî para cezası veya tedbirdir.

–––––––––––––––––––––

(1) 2/7/2018 tarihli ve 700 sayılı KHK’nin 156 ncımaddesiyle, bu maddede yer alan “tüzükte” ibaresi “Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte”şeklinde değiştirilmiştir.

 


8976

 

            (6) Hüküm kesinleştikten sonraCumhuriyet savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz gün içinde seçenektedbirin gereklerinin yerine getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devamedilmemesi halinde, infaz hâkimliği kısa süreli hapis cezasının tamamen veyakısmen infazına karar verir ve bu karar derhal infaz edilir. Bu durumda,beşinci fıkra hükmü uygulanmaz. (1)(2)

            (7) Hükmedilen seçenek tedbirinhükümlünün elinde olmayan nedenlerle yerine getirilememesi durumunda, infazhâkimliğince tedbir değiştirilir.(2)

            Hapiscezasının ertelenmesi

            Madde 51- (1)İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûmedilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediğisırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişilerbakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin;

            a) Daha önce kasıtlı bir suçtandolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,

            b) Suçu işledikten sonra yargılamasürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusundamahkemede bir kanaatin oluşması,

            Gerekir.

            (2) Cezanın ertelenmesi, mağdurunveya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veyatazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda,koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devamedilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, infaz hâkimi kararıyla hükümlüinfaz kurumundan derhal salıverilir. (3)

            (3) Cezası ertelenen hükümlühakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresibelirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.

            (4) Denetim süresi içinde;

            a) Bir meslek veya sanat sahibiolmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,

            b) Bir meslek veya sanat sahibihükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icraeden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

            c) Onsekiz yaşından küçük olanhükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla,gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine,

            Mahkemece karar verilebilir.

            (5) Mahkeme, denetim süresi içindehükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötüalışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesinitemin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veyanezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünündavranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçeraylık sürelerle rapor düzenleyerek infaz hâkimine verir. (3)

            (6) Mahkeme, hükümlünün kişiliğinive sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi biryükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de kararverebilir.

––––––––––––––

(1) 26/2/2008 tarihli ve 5739sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle bu fıkrada yer alan "yaptırımın"ibaresi "tedbirin" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(2) 14/4/2020 tarihli ve 7242sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle, altıncı fıkrada yer alan “hükmü verenmahkeme” ibaresi “infaz hâkimliği” ve yedinci fıkrada yer alan “hükmü verenmahkemece” ibaresi “infaz hâkimliğince” şeklinde değiştirilmiştir.

(3) 14/4/2020 tarihli ve 7242sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle, ikinci fıkrada yer alan “hakim” ibaresi “infazhâkimi”, beşinci fıkrada yer alan “hakime” ibaresi “infaz hâkimine” şeklindedeğiştirilmiştir.


8977

 

            (7) Hükümlünün denetim süresiiçinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infazhâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanınkısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine infaz hâkimliğince kararverilir. (3)

            (8) Denetim süresi yükümlülüklereuygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.

            Adlî paracezası

            Madde 52- (1) Adlîpara cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerdeyediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir günkarşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplananmeblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.

            (2) En az yirmi ve en fazla yüz TürkLirası olan bir gün karşılığı adlî para cezasının miktarı, kişinin ekonomik vediğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.

            (3) Kararda, adlî para cezasınınbelirlenmesinde esas alınan tam gün sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdiredilen miktar ayrı ayrı gösterilir.

            (4) Hakim, ekonomik ve şahsihallerini göz önünde bulundurarak, kişiye adlî para cezasını ödemesi içinhükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere mehilverebileceği gibi, bu cezanın belirli taksitler halinde ödenmesine de kararverebilir. Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz.Kararda, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi halinde geri kalan kısmıntamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse çevrileceğibelirtilir.

 

İKİNCİ BÖLÜM

GüvenlikTedbirleri

 

            Bellihakları kullanmaktan yoksun bırakılma (1)(2)

            Madde 53- (1) Kişi,kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucuolarak;

            a) Sürekli, süreli veya geçici birkamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisiüyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimialtında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütünmemuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,

            b) Seçme ve seçilme ehliyetinden (…)(2) ,

            c) Velayet hakkından; vesayet veyakayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,

            d) Vakıf, dernek, sendika, şirket,kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,

            e) Bir kamu kurumunun veya kamukurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı,kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icraetmekten,

            Yoksun bırakılır.

            (2) Kişi, işlemiş bulunduğu suçdolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar buhakları kullanamaz.

––––––––––––––––––

(1) Anayasa Mahkemesi’nin8/10/2015 tarihli ve E.: 2014/140, K.: 2015/85 sayılı Kararı ile; bu maddeninbirinci fıkrasında yer alan “Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapiscezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;…” bölümü, aynı fıkranın (b)bendinde yer alan “…seçilme ehliyetinden…” ibaresi yönünden, yine aynı fıkradayer alan “…hapis cezasına…” ibaresi ise (b) bendinde yer alan “Seçme ve…” ibaresiyönünden iptal edilmiştir.

(2) Anayasa Mahkemesi’nin 8/10/2015 tarihli ve E.: 2014/140,K.: 2015/85 sayılı Kararı ile; bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “…vediğer siyasi hakları kullanmaktan” ibaresi ile aynı maddenin ikinci fıkrası,birinci fıkranın (b) bendinde yer alan “Seçme ve seçilme ehliyetinden…” ibaresiyönünden iptal edilmiştir.

(3)14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle, bu fıkrada yer alan“hakimin” ibaresi “infaz hâkiminin” şeklinde değiştirilmiş ve aynı fıkraya“çektirilmesine” ibaresinden sonra gelmek üzere “infaz hâkimliğince” ibaresieklenmiştir.


8978

 

            (3) Mahkûm olduğu hapis cezasıertelenen veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezası infaz edilen yada koşullu salıverilen hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet vekayyımlık yetkileri açısından yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Mahkûmolduğu hapis cezası ertelenen veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanarakcezası infaz edilen ya da koşullu salıverilen hükümlü hakkında birinci fıkranın(e) bendinde söz konusu edilen hak yoksunluğunun uygulanmamasına kararverilebilir. (2)

            (4) Kısa süreli hapis cezasıertelenmiş veya fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerhakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz. (1)

            (5) Birinci fıkrada sayılan hak veyetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıylahapis cezasına mahkûmiyet halinde, ayrıca, cezanın infazından sonra işlemeküzere, hükmolunan cezanın yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkininkullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Bu hak ve yetkilerden birininkötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla sadece adlî paracezasına mahkûmiyet halinde, hükümde belirtilen gün sayısının yarısından birkatına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir.Hükmün kesinleşmesiyle icraya konan yasaklama ile ilgili süre, adlî paracezasının tamamen infazından itibaren işlemeye başlar.

            (6) Belli bir meslek veya sanatın yada trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılıkdolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üçyıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına yada sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri almahükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazındanitibaren işlemeye başlar.

            Eşyamüsaderesi

            Madde 54-(1) İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçunişlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtanmeydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmaküzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısındantehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/11md.) Eşyanın üzerinde iyiniyetli üçüncü kişiler lehine tesis edilmişsınırlı ayni hakkın bulunması hâlinde müsadere kararı, bu hak saklı kalmakşartıyla verilir.

            (2) Birinci fıkra kapsamına gireneşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veyamüsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değerikadar para tutarının müsaderesine karar verilir.

            (3) Suçta kullanılan eşyanınmüsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bunedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesinehükmedilmeyebilir.

            (4) Üretimi, bulundurulması,kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir.

            (5) Bir şeyin sadece bazıkısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmıayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir.

            (6) Birden fazla kişinin paydaşolduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payınınmüsaderesine hükmolunur.

            Kazançmüsaderesi

            Madde 55-(1) Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçunişlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veyadönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine kararverilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddimenfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir.

––––––––––––––––––

(1) Anayasa Mahkemesi’nin8/10/2015 tarihli ve E.: 2014/140, K.: 2015/85 sayılı Kararı ile; bu fıkradayer alan “Kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya…” ibaresi, aynı maddeninbirinci fıkrasında yer alan “…seçilme ehliyetinden…” ibaresi yönünden iptaledilmiştir.

(2) 14/4/2020 tarihli ve 7242sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle, bu fıkranın birinci cümlesine “ertelenenveya” ibaresinden sonra gelmek üzere “denetimli serbestlik tedbiri uygulanarakcezası infaz edilen ya da” ibaresi ve ikinci cümlesine “cezası ertelenen”ibaresinden sonra gelmek üzere “veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanarakcezası infaz edilen ya da koşullu salıverilen” ibaresi eklenmiştir.


8979

 

            (2) Müsadere konusu eşya veya maddimenfaatlere elkonulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hallerde,bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.

            (3) (Ek:26/6/2009 – 5918/2 md.) Bu madde kapsamına giren eşyanınmüsadere edilebilmesi için, eşyayı sonradan iktisap eden kişinin 22/11/2001tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun iyiniyetin korunmasına ilişkinhükümlerinden yararlanamıyor olması gerekir.

            Çocuklaraözgü güvenlik tedbirleri

            Madde 56-(1) Çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin neler olduğu ve ne suretleuygulanacakları ilgili kanunda gösterilir.

            Akılhastalarına özgü güvenlik tedbirleri

            Madde 57- (1)Fiili işlediği sırada akıl hastası olan kişi hakkında, koruma ve tedavi amaçlı olarakgüvenlik tedbirine hükmedilir. Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilen akılhastaları, yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında koruma ve tedavi altınaalınırlar.

            (2) Hakkında güvenlik tedbirinehükmedilmiş olan akıl hastası, yerleştirildiği kurumun sağlık kuruluncadüzenlenen raporda toplum açısından tehlikeliliğinin ortadan kalktığının veyaönemli ölçüde azaldığının belirtilmesi üzerine infaz hâkimi kararıyla serbestbırakılabilir.(1)

            (3) Sağlık kurulu raporunda, akılhastalığının ve işlenen fiilin niteliğine göre, güvenlik bakımından kişinintıbbi kontrol ve takibinin gerekip gerekmediği, gerekiyor ise, bunun süre vearalıkları belirtilir.

            (4) Tıbbi kontrol ve takip, rapordagösterilen süre ve aralıklarla, Cumhuriyet savcılığınca bu kişilerin teknikdonanımı ve yetkili uzmanı olan sağlık kuruluşuna gönderilmeleri ile sağlanır.

            (5) Tıbbi kontrol ve takipte,kişinin akıl hastalığı itibarıyla toplum açısından tehlikeliliğinin arttığıanlaşıldığında, hazırlanan rapora dayanılarak, infaz hâkimliğince yenidenkoruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Bu durumda, birve devamı fıkralarda belirlenen işlemler tekrarlanır.(1)

            (6) İşlediği fiille ilgili olarakhastalığı yüzünden davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişihakkında birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre yerleştirildiği yüksekgüvenlikli sağlık kuruluşunda düzenlenen kurul raporu üzerine, mahkûm olduğuhapis cezası, süresi aynı kalmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, infaz hâkimikararıyla akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.(1)

            (7) Suç işleyen alkol ya dauyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlısı kişilerin, güvenlik tedbiri olarak,alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılarına özgü sağlık kuruluşundatedavi altına alınmasına karar verilir. Bu kişilerin tedavisi, alkol ya dauyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılığından kurtulmalarına kadar devam eder.Bu kişiler, yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca bu yönde düzenlenecekrapor üzerine infaz hâkimi kararıyla serbest bırakılabilir.(1)

            Suçtatekerrür ve özel tehlikeli suçlular

            Madde 58- (1)Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçunişlenmesi halinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infazedilmiş olması gerekmez.

            (2) Tekerrür hükümleri, öncedenişlenen suçtan dolayı;

            a) Beş yıldan fazla süreyle hapiscezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beşyıl,

            b) Beş yıl veya daha az süreli hapisya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihtenitibaren üç yıl,

            Geçtikten sonra işlenen suçlardolayısıyla uygulanmaz.

______________

(1)17/6/2021 tarihli ve 7328 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle, ikinci ve yedincifıkrada yer alan “mahkeme veya hakim” ibareleri “infaz hâkimi” şeklinde vealtıncı fıkrada yer alan “mahkeme” ibaresi “infaz hâkimi” şeklindedeğiştirilmiş, maddenin beşinci fıkrasına “dayanılarak,” ibaresinden sonragelmek üzere “infaz hâkimliğince” ibaresi eklenmiştir.


8980

 

            (3) Tekerrür halinde, sonraki suçailişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezasıöngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur.

            (4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlarve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz.Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcımadde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçlarıhariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esasolmaz.

            (5) Fiili işlediği sırada onsekizyaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrürhükümleri uygulanmaz.

            (6) Tekerrür halinde hükmolunanceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrirhakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.

            (7) Mahkûmiyet kararında, hükümlühakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonradenetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir.

            (8) Mükerrirlerin mahkûm olduğucezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanundagösterilen şekilde yapılır.

            (9) Mükerrirlere özgü infazrejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadisuçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında dauygulanmasına hükmedilir.

            Sınırdışı edilme

            Madde 59-(Değişik: 31/3/2005 – 5328/1 md.)

            (1) İşlediği suç nedeniylehapis cezasına mahkûm edilen yabancı, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarakcezasının infazına veya koşullu salıverilmesine karar verildikten ve her haldecezasının infazı tamamlandıktan sonra, durumu, sınır dışı işlemleriyle ilgiliolarak değerlendirilmek üzere derhal İçişleri Bakanlığına bildirilir.(1)

            Tüzelkişiler hakkında güvenlik tedbirleri

            Madde 60- (1)Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan özel hukuktüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve bu iznin verdiğiyetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına işlenen kasıtlısuçlardan mahkûmiyet halinde, iznin iptaline karar verilir.

            (2) Müsadere hükümleri, yararınaişlenen suçlarda özel hukuk tüzel kişileri hakkında da uygulanır.

            (3) Yukarıdaki fıkralar hükümlerininuygulanmasının işlenen fiile nazaran daha ağır sonuçlar ortaya çıkarabileceğidurumlarda, hakim bu tedbirlere hükmetmeyebilir.

            (4) Bu madde hükümleri kanununayrıca belirttiği hallerde uygulanır.

 

ÜÇÜNCÜBÖLÜM

CezanınBelirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi

 

            Cezanınbelirlenmesi

            MADDE 61. -(1) Hakim, somut olayda;

            a) Suçun işleniş biçimini,

            b) Suçun işlenmesinde kullanılanaraçları,

            c) Suçun işlendiği zaman ve yeri,

            d) Suçun konusunun önem ve değerini,

            e) Meydana gelen zarar veyatehlikenin ağırlığını,

            f) Failin kast veya taksire dayalıkusurunun ağırlığını,

______________

(1) 17/6/2021 tarihli ve 7328 sayılı Kanunun 5 incimaddesiyle, bu maddede yer alan “koşullu salıverilmeden yararlandıktan” ibaresi“denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının infazına veya koşullusalıverilmesine karar verildikten” şeklinde değiştirilmiştir.


8981

 

            g) Failin güttüğü amaç ve saiki,

            Göz önünde bulundurarak, işlenensuçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında temelcezayı belirler.

            (2) Suçun olası kastla ya dabilinçli taksirle işlenmesi nedeniyle indirim veya artırım, birinci fıkrahükmüne göre belirlenen ceza üzerinden yapılır.

            (3) Birinci fıkrada belirtilenhususların suçun unsurunu oluşturduğu hallerde, bunlar temel cezanınbelirlenmesinde ayrıca göz önünde bulundurulmaz.

            (4) Bir suçun temel şekline nazarandaha ağır veya daha az cezayı gerektiren birden fazla nitelikli halleringerçekleşmesi durumunda; temel cezada önce artırma sonra indirme yapılır.

            (5) Yukarıdaki fıkralara görebelirlenen ceza üzerinden sırasıyla teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksıztahrik, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektirenşahsi sebeplere ilişkin hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanaraksonuç ceza belirlenir.

            (6) Hapis cezasının süresi gün, ayve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl,resmi takvime göre hesap edilir. Hapis cezası için bir günün, adlî para cezasıiçin bir Türk Lirasının artakalanı hesaba katılmaz ve bu cezalar infaz edilmez.

             (7) (Ek:29/6/2005 – 5377/7 md.)Süreli hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayıbu madde hükümlerine göre belirlenen sonuç ceza, otuz yıldan fazla olamaz.

             (8) (Ek:29/6/2005 – 5377/7 md.) Adlî para cezası hesaplanırken, bu madde hükmünegöre cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesine yönelik artırma veindirimler, gün üzerinden yapılır. Adlî para cezası, belirlenen sonuç gün ilekişinin bir gün karşılığı ödeyebileceği miktarın çarpılması suretiyle bulunur.

             (9) (Ek:6/12/2006 – 5560/1 md.) Adlî para cezasının seçimlik ceza olaraköngörüldüğü suçlarda bu cezaya ilişkin gün biriminin alt sınırı, o suçtanımındaki hapis cezasının alt sınırından az; üst sınırı da, hapis cezasınınüst sınırından fazla olamaz.

            (10) Kanunda açıkça yazılmışolmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne eksiltilebilir, ne de değiştirilebilir.(1)(2)

            Takdiriindirim nedenleri

            Madde 62- (1) Failyararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde,ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapiscezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birinekadarı indirilir. (3)

            (2) Takdiri indirim nedeni olarak,failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindekipişmanlığını gösteren davranışları veya cezanın failin geleceği üzerindekiolası etkileri (…)(4) göz önünde bulundurulabilir. (Ek cümle:12/5/2022-7406/1 md.) Ancakfailin duruşmadaki mahkemeyi etkilemeye yönelik şeklî tutum ve davranışları,takdiri indirim nedeni olarak dikkate alınmaz. Takdiri indirim nedenlerikararda gerekçeleriyle gösterilir.(4)

            Mahsup

            Madde 63- (1) Hükümkesinleşmeden önce gerçekleşen ve şahsi hürriyeti sınırlama sonucunu doğuranbütün haller nedeniyle geçirilmiş süreler, hükmolunan hapis cezasındanindirilir. Adlî para cezasına hükmedilmesi durumunda, bir gün yüz Türk Lirasısayılmak üzere, bu cezadan indirim yapılır.

 

DÖRDÜNCÜBÖLÜM

Dava ve CezanınDüşürülmesi

 

            Sanığın veyahükümlünün ölümü

            Madde 64- (1) Sanığınölümü halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliğiitibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hakkında davaya devamolunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir.

(2)Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adlî para cezalarını ortadankaldırır. Ancak, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden öncekesinleşmiş bulunan hüküm, infaz olunur.

 

––––––––––––––––––––

(1)             Bu fıkranın numarası (7) iken, maddeye 29/6/2005 tarihlive 5377 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, altıncı  fıkradan sonra  gelmek üzere yedinci ve sekizinci fıkraeklendiği için, (9) olarak teselsül ettirilmiştir.

(2)Bu fıkranın numarası (9)iken, maddeye 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle,sekizinci  fıkradan sonra  gelmek üzere (9) numaralı fıkra eklendiğiiçin, (10) olarak teselsül ettirilmiştir.

(3)Bu fıkrada yer alan“beşte” ibaresi, 31/3/2005 tarihli ve 5328 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle “altıda”olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(4) 12/5/2022 tarihli ve 7406sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “sürecindekidavranışları,” ibaresi “sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya”şeklinde değiştirilmiş ve “gibi hususlar” ibaresi madde metninden çıkarılmış,fıkraya “kararda” ibaresinden sonra gelmek üzere “gerekçeleriyle” ibaresieklenmiştir.


8982

 

            Af
           Madde 65-(1) Genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleriile birlikte ortadan kalkar.

            (2) Özel af ile hapis cezasınıninfaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumundaçektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir.

            (3) Cezaya bağlı olan veya hükümdebelirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir.

            Davazamanaşımı

            Madde 66-(1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;

            a) Ağırlaştırılmış müebbet hapiscezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,

            b) Müebbet hapis cezasını gerektirensuçlarda yirmibeş yıl,

            c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzerehapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,

            d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldanaz hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,

            e) Beş yıldan fazla olmamak üzerehapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,

            Geçmesiyle düşer.

            (2) Fiili işlediği sırada onikiyaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, busürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamışolan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.

            (3) Dava zamanaşımı süresininbelirlenmesinde dosyadaki mevcut deliller itibarıyla suçun daha ağır cezayıgerektiren nitelikli halleri de göz önünde bulundurulur.

            (4) Yukarıdaki fıkralarda yer alansürelerin belirlenmesinde suçun kanunda yer alan cezasının yukarı sınırı gözönünde bulundurulur; seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımıbakımından hapis cezası esas alınır.

            (5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/8 md.) Aynı fiilden dolayı tekraryargılamayı gerektiren hallerde, mahkemece bu husustaki talebin kabul edildiğitarihten itibaren fiile ilişkin zamanaşımı süresi yeni baştan işlemeye başlar.

            (6) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlardasuçun işlendiği günden, teşebbüs halinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığıgünden, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda sonsuçun işlendiği günden, çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde hüküm venüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun onsekiz yaşınıbitirdiği günden itibaren işlemeye başlar.

            (7) Bu Kanunun İkinci KitabınınDördüncü Kısmında yazılı ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet veya on yıldanfazla hapis cezalarını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde davazamanaşımı uygulanmaz.

            Davazamanaşımı süresinin durması veya kesilmesi

            Madde 67- (1)Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer birmercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hallerde; izinveya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya kanun gereğince hakkındakaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu kararkaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur.


8983

 

            (2) Bir suçla ilgili olarak;

            a) Şüpheli veya sanıklardan birininsavcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi,

            b) Şüpheli veya sanıklardan birihakkında tutuklama kararının verilmesi,

            c) Suçla ilgili olarak iddianamedüzenlenmesi,

            d) Sanıklardan bir kısmı hakkında daolsa, mahkûmiyet kararı verilmesi,

            Halinde, dava zamanaşımı kesilir.

            (3) Dava zamanaşımı kesildiğinde,zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazlanedenin bulunması halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiğitarihten itibaren yeniden işlemeye başlar.

            (4) Kesilme halinde, zamanaşımısüresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısınakadar uzar.

            Cezazamanaşımı

            Madde 68-(1) Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki sürelerin geçmesiyle infaz edilmez:

            a) Ağırlaştırılmış müebbet hapiscezalarında kırk yıl.

            b) Müebbet hapis cezalarında otuzyıl.

            c) Yirmi yıl ve daha fazla sürelihapis cezalarında yirmidört yıl.

            d) Beş yıldan fazla hapiscezalarında yirmi yıl.

            e) Beş yıla kadar hapis ve adlî paracezalarında on yıl.

            (2) Fiili işlediği sırada onikiyaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, busürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamışolan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle ceza infaz edilmez.

            (3) Bu Kanunun İkinci KitabınınDördüncü Kısmında yazılı yurt dışında işlenmiş suçlar dolayısıyla verilmişağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis veya on yıldan fazla hapiscezalarında zamanaşımı uygulanmaz.

            (4) Türleri başka başka cezalarıiçeren hükümler, en ağır ceza için konulan sürenin geçmesiyle infaz edilmez.

            (5) Ceza zamanaşımı, hükmünkesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı gündenitibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.

            Cezazamanaşımı ve hak yoksunlukları

            Madde 69- (1)Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunluklarının süresi cezazamanaşımı doluncaya kadar devam eder.

            Müsaderedezamanaşımı

           Madde 70-(1) Müsadereye ilişkin hüküm, kesinleşmeden itibaren yirmi yıl geçtikten sonrainfaz edilmez.

            Cezazamanaşımının kesilmesi

            Madde 71- (1)Mahkûmiyet hükmünün infazı için yetkili merci tarafından hükümlüye kanuna göreyapılan tebligat veya bu maksatla hükümlünün yakalanması ceza zamanaşımınıkeser.

            (2) Bir suçtan dolayı mahkûm olankimse üst sınırı iki yıldan fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçişlediği takdirde, ceza zamanaşımı kesilir.


8984

 

            Zamanaşımınınhesabı ve uygulanması

           Madde 72-(1) Dava ve ceza zamanaşımı süreleri gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Birgün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmi takvime göre hesap edilir.

            (2) Dava ve ceza zamanaşımı re'senuygulanır ve bundan şüpheli, sanık ve hükümlü vazgeçemezler.

            Soruşturulmasıve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar(1)

            Madde 73-(1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkilikimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturmayapılamaz.

            (2) Zamanaşımı süresini geçmemekkoşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunubildiği veya öğrendiği günden başlar.

            (3) Şikayet hakkı olan birkaçkişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin haklarıdüşmez.

            (4) Kovuşturma yapılabilmesişikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar görenkişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçmecezanın infazına engel olmaz.

            (5) İştirak halinde suç işlemişsanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.

            (6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça,vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.

            (7) Kamu davasının düşmesi, suçtanzarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiğisırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukukmahkemesinde de dava açamaz.

            (8) (Mülga: 6/12/2006 – 5560/45 md.)

            Davaveya cezanın düşmesinin etkisi

            Madde 74- (1)Genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme, müsadere olunan şeylerin veya ödenenadlî para cezasının geri alınmasını gerektirmez.

            (2) Kamu davasının düşmesi, mallarıngeri alınması ve uğranılan zararın tazmini için açılan şahsi hak davasınıetkilemez.

            (3) Cezanın düşmesi şahsi haklar,tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin hükümleri etkilemez. Ancak, genel afhalinde yargılama giderleri de istenemez.

            Önödeme(2)

            Madde 75-(1) Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, yalnız adlî para cezasınıgerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı altıayı aşmayan suçların faili;

            a) Adlî para cezası maktu ise bumiktarı, değilse aşağı sınırını,

            b) Hapis cezasının aşağı sınırınınkarşılığı olarak her gün için otuz Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,

            c) Hapis cezası ile birlikte adlîpara cezası da öngörülmüş ise, hapis cezası için bu fıkranın    (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adlîpara cezasının aşağı sınırını,

–––––––––––––––––––––

(1)   Bu başlıkta yer alan “, uzlaşma” ibaresi,19/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle metindençıkarılmıştır.

(2) 24/11/2016 tarihli ve6763 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan“üç” ibaresi “altı” şeklinde, “yirmi” ibaresi “otuz” şeklinde değiştirilmiştir.


8985

 

            Soruşturma giderleri ile birlikte,Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içinde ödediği takdirdehakkında kamu davası açılmaz. (Ek cümleler:17/10/2019-7188/16md.) Failin on gün içinde talep etmesi koşuluyla bu miktarın birer ay araile üç eşit taksit hâlinde ödenmesine Cumhuriyet savcısı tarafından kararverilir. Taksitlerin süresinde ödenmemesi hâlinde önödeme hükümsüz kalır vesoruşturmaya devam edilir. (Ek cümle:24/11/2016-6763/12 md.) Taksirli suçlar hariç olmak üzere, önödemeye bağlıolarak kovuşturmaya yer olmadığına veya kamu davasının düşmesine kararverildiği tarihten itibaren beş yıl içinde önödemeye tabi bir suçu işleyenfaile bu fıkra uyarınca teklif edilecek önödeme miktarı yarı oranındaartırılır.

            (2) Özel kanun hükümleri gereğinceişin doğrudan mahkemeye intikal etmesi halinde de fail, hakim tarafındanyapılacak bildirim üzerine birinci fıkra hükümlerine göre saptanacak miktardakiparayı yargılama giderleriyle birlikte ödediğinde kamu davası düşer.

            (3) Cumhuriyet savcılığınca maddekapsamına giren suç nedeniyle önödeme işlemi yapılmadan dava açılması veya davakonusu fiilin niteliğinin değişmesi suretiyle madde kapsamına giren bir suçadönüşmesi halinde de yukarıdaki fıkra uygulanır.

            (4) Suçla ilgili kanun maddesindeyukarı sınırı altı ayı aşmayan hapis cezası veya adlî para cezasından yalnızbirinin uygulanabileceği hallerde ödenmesi gereken miktar, yukarıdaki fıkralaragöre adlî para cezası esas alınarak belirlenir. (1)

            (5) Bu madde gereğince kamudavasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakkın istenmesine,malın geri alınmasına ve müsadereye ilişkin hükümleri etkilemez.

            (6) (Ek: 24/11/2016-6763/12 md.) Bu madde hükümleri;

a) Bu Kanunda yer alan;

1. Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi(98 inci maddenin birinci fıkrası),

2.  Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması(madde 171),

3. Çevrenin taksirle kirletilmesi (182 nci maddeninbirinci fıkrası),

4. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma (264üncü maddenin birinci fıkrası),

5. Suçu bildirmeme (278 inci maddenin birinci ve ikincifıkraları),

                suçları,

             b)  31/8/1956 tarihli ve6831 sayılı Orman Kanununun 108 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alansuç,

c) (Ek:17/10/2019-7188/16 md.)21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun74 üncü maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan suç,

d) (Ek:17/10/2019-7188/16 md.) 4/11/2004tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanununun 32 nci maddesinin birinci fıkrasının(d) bendinde yer alan suç,

            bakımından da uygulanır. Bu fıkrakapsamındaki suçların beş yıl içinde tekrar işlenmesi hâlinde fail hakkındaaynı suçtan dolayı önödeme hükümleri uygulanmaz.

            (7) (Ek: 24/11/2016-6763/12 md.) Ödemede bulunulması üzerine verilenkovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile düşme kararları, bunlara mahsusbir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmaylabağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesihâlinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.

 

 

–––––––––––––––––––––

(1) 24/11/2016 tarihli ve6763 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “üç” ibaresi “altı”şeklinde değiştirilmiştir.


8986

 

İKİNCİKİTAP

ÖzelHükümler

BİRİNCİKISIM

UluslararasıSuçlar

BİRİNCİBÖLÜM

Soykırımve İnsanlığa Karşı Suçlar

 

            Soykırım

            Madde 76- (1)Bir planın icrası suretiyle, milli, etnik, ırki veya dini bir grubun tamamenveya kısmen yokedilmesi maksadıyla, bu grupların üyelerine karşı aşağıdakifiillerden birinin işlenmesi, soykırım suçunu oluşturur:

            a) Kasten öldürme.

            b) Kişilerin bedensel veya ruhsalbütünlüklerine ağır zarar verme.

            c) Grubun, tamamen veya kısmenyokedilmesi sonucunu doğuracak koşullarda yaşamaya zorlanması.

            d) Grup içinde doğumlara engelolmaya yönelik tedbirlerin alınması.

            e) Gruba ait çocukların bir başkagruba zorla nakledilmesi.

            (2) Soykırım suçu failineağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir. Ancak, soykırım kapsamındaişlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçları açısından, belirlenen mağdursayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.

            (3) Bu suçlardan dolayı tüzelkişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

            (4) Bu suçlardan dolayı zamanaşımıişlemez.

            İnsanlığakarşı suçlar

            Madde 77- (1)Aşağıdaki fiillerin, siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun birkesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesi, insanlığakarşı suç oluşturur:

            a) Kasten öldürme.

            b) Kasten yaralama.

            c) İşkence, eziyet veyaköleleştirme.

            d) Kişi hürriyetinden yoksun kılma.

            e) Bilimsel deneylere tabi kılma.

            f) Cinsel saldırıda bulunma,çocukların cinsel istismarı.

            g) Zorla hamile bırakma.

            h) Zorla fuhşa sevketme.

            (2) Birinci fıkranın (a) bendindekifiilin işlenmesi halinde, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına;diğer bentlerde tanımlanan fiillerin işlenmesi halinde ise, sekiz yıldan azolmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. Ancak, birinci fıkranın (a) ve (b)bentleri kapsamında işlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçlarıaçısından, belirlenen mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.

            (3) Bu suçlardan dolayı tüzelkişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

            (4) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez.


8986-1

 

            Örgüt

            Madde 78-(1) Yukarıdaki maddelerde yazılı suçları işlemek maksadıyla örgüt kuran veyayöneten kişi, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Buörgütlere üye olanlara beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir.

            (2) Bu suçlardan dolayı tüzelkişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

            (3) Bu suçlardan dolayı zamanaşımıişlemez.

İKİNCİBÖLÜM

GöçmenKaçakçılığı ve İnsan Ticareti

Göçmenkaçakçılığı(1)

            Madde 79- (1)Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek maksadıyla, yasalolmayan yollardan;

            a) Bir yabancıyı ülkeye sokan veyaülkede kalmasına imkan sağlayan,

            b) Türk vatandaşı veya yabancınınyurt dışına çıkmasına imkan sağlayan,

             Kişi,üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî paracezası ile cezalandırılır. (Ek cümle:22/7/2010 - 6008/6 md.) Suç, teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi, tamamlanmış gibi cezayahükmolunur. (2)

             (2) (Ek fıkra: 22/7/2010 - 6008/6 md.) Suçun, mağdurların;

             a) Hayatı bakımından birtehlike oluşturması,

             b) Onur kırıcı birmuameleye maruz bırakılarak işlenmesi,

            hâlinde, verilecek ceza yarısından üçte ikisinekadar artırılır. (1)

            (3) (Değişik:6/12/2019-7196/56 md.) Bu suçun; birden fazla kişitarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek ceza yarısına kadar, birörgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza yarısından birkatına kadar artırılır.

            (4) Bu suçun bir tüzel kişininfaaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgügüvenlik tedbirlerine hükmolunur. (1)

            İnsanticareti

            Madde 80- (1)(Değişik: 6/12/2006 – 5560/3 md.) Zorlaçalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tâbi kılmak ya davücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veyaşiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindekidenetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını eldeetmek suretiyle kişileri ülkeye sokan, ülke dışına çıkaran, tedarik eden,kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren veya sevk eden ya da barındırankimseye sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî paracezası verilir.

            (2) Birinci fıkrada belirtilenamaçlarla girişilen ve suçu oluşturan fiiller var olduğu takdirde, mağdurunrızası geçersizdir.

 

–––––––––––––––

(1) 22/7/2010tarihli ve 6008 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle bu maddeye birinci fıkrasından sonra gelmek üzere yeni birfıkra eklenmiş ve diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiştir.

(2) 6/12/2019tarihli 7196 sayılı Kanunun 56 ncı maddesiyle bu fıkraya “üç yıldan sekiz yılakadar hapis ve” ibaresinden sonra gelmek üzere “bin günden” ibaresi eklenmiştir.


8987

 

            (3) Onsekiz yaşını doldurmamışolanların birinci fıkrada belirtilen maksatlarla tedarik edilmeleri,kaçırılmaları, bir yerden diğer bir yere götürülmeleri veya sevk edilmeleriveya barındırılmaları hallerinde suça ait araç fiillerden hiçbirine başvurulmuşolmasa da faile birinci fıkrada belirtilen cezalar verilir.

            (4) Bu suçlardan dolayı tüzelkişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

 

İKİNCİKISIM

KişilereKarşı Suçlar

BİRİNCİBÖLÜM

HayataKarşı Suçlar

 

            Kasten öldürme

            Madde 81-(1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.

            Nitelikli haller

            Madde 82- (1)Kasten öldürme suçunun;

            a) Tasarlayarak,

            b) Canavarca hisle veya eziyetçektirerek,

            c) Yangın, su baskını, tahrip,batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmaksuretiyle,

            d) Üstsoy veya altsoydan birine yada eş, boşandığı eşveya kardeşe karşı,(3)

            e) Çocuğa ya da beden veya ruhbakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,

            f) (Değişik:12/5/2022-7406/2 md.) Kadına karşı,

            g) Kişinin yerine getirdiği kamugörevi nedeniyle,

            h) Bir suçu gizlemek, delilleriniortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya dayakalanmamak amacıyla,(1)

            i) (Ek:29/6/2005 - 5377/9 md.)Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğuinfialle,

            j) Kan gütme saikiyle,(2)

            k) Töre saikiyle,(2)

            İşlenmesi halinde, kişiağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.

            Kastenöldürmenin ihmali davranışla işlenmesi

            Madde 83- (1)Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıylameydana gelen ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticeninoluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olmasıgerekir.

            (2) İhmali ve icrai davranışıneşdeğer kabul edilebilmesi için, kişinin;

            a) Belli bir icrai davranıştabulunmak hususunda kanuni düzenlemelerden veya sözleşmeden kaynaklanan biryükümlülüğünün bulunması,

            b) Önceden gerçekleştirdiğidavranışın başkalarının hayatı ile ilgili olarak tehlikeli bir durumoluşturması,

            Gerekir.

            (3) Belli bir yükümlülüğün ihmaliile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbethapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezasıyerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan onbeş yılakadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.

______________________

(1)   Bu bentte yeralan “kolaylaştırmak” ibaresinden sonra gelmek üzere, 29/6/2005 tarihli ve 5377sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle "ya da yakalanmamak" ibaresieklenmiş  ve metne işlenmiştir.

(2)   Maddeye,29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle (h) bendinden sonragelmek üzere (i) bendi eklendiğinden, diğer bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.

(3) 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanunun 6 ncımaddesiyle, bu bentte yer alan “eş” ibaresi “eş, boşandığı eş” şeklindedeğiştirilmiştir.


8988

 

            İntihara yönlendirme(1)

            Madde 84- (1)Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararınıkuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım edenkişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

            (2) İntiharın gerçekleşmesidurumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

            (3) Başkalarını intihara alenenteşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (Mülga ikinci cümle: 29/6/2005 – 5377/10md.)

            (4) İşlediği fiilin anlam vesonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileriintihara sevk edenlerle cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intiharamecbur edenler, kasten öldürme suçundan sorumlu tutulurlar.

            Taksirleöldürme

            Madde 85-(1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadarhapis cezası ile cezalandırılır.

            (2) Fiil, birden fazla insanınölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birdenfazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadarhapis cezası ile cezalandırılır. (2)

İKİNCİBÖLÜM

VücutDokunulmazlığına Karşı Suçlar

            Kasten yaralama (3)

            Madde 86- (1) Kastenbaşkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğininbozulmasına neden olan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ilecezalandırılır.

(2) (Ek fıkra: 31/3/2005 – 5328/4 md.)Kasten yaralama fiilinin kişi  üzerindeki  etkisinin basit bir tıbbî müdahaleylegiderilebilecek ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dörtaydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur. (Ekcümle:12/5/2022-7406/3 md.) Suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırıaltı aydan az olamaz.

            (3) Kasten yaralama suçunun;

            a) Üstsoya, altsoya, eşe, boşandığıeşe veya kardeşe karşı,(5)

            b) Beden veya ruh bakımındankendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,

            c) Kişinin yerine getirdiği kamugörevi nedeniyle,

            d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğunüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,

            e) Silahla,

f) (Ek:14/4/2020-7242/11md.) Canavarca hisle,

            İşlenmesi halinde,şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında, (f) bendi bakımından isebir kat artırılır. (4)

            Neticesisebebiyle ağırlaşmış yaralama

            Madde 87-(1) Kasten yaralama fiili, mağdurun;

            a) Duyularından veya organlarındanbirinin işlevinin sürekli zayıflamasına,

            b) Konuşmasında sürekli zorluğa,

            c) Yüzünde sabit ize,

            d) Yaşamını tehlikeye sokan birduruma,

            e) Gebe bir kadına karşı işlenip deçocuğunun vaktinden önce doğmasına,

           

––––––––––––––––––––––

(1)   Bu maddeninbaşlığı “İntihar” iken, 29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 10 uncumaddesiyle "İntihara yönlendirme" şeklinde değiştirilmiş ve metneişlenmiştir.

(2)   Bu maddede yeralan “üç  yıldan” ibareleri, 31/3/2005tarihli ve 5328 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle “iki yıldan” şeklindedeğiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(3)   Bu maddeye,31/3/2005 tarihli ve 5328 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle  ikinci fıkra eklenmiş, ikinci fıkrasındaki "iki yıldan beş yıla kadar hapiscezasına hükmolunur." ibaresi "şikâyet aranmaksızın, verilecek cezayarı oranında artırılır." şeklinde değiştirilmiş ve fıkra numaraları bunagöre teselsül ettirilmiştir.

(4) 14/4/2020tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle, bu fıkraya “oranında”ibaresinden sonra gelmek üzere “, (f) bendi bakımından ise bir kat” ibaresieklenmiştir.

(5) 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanunun 7 ncimaddesiyle, bu bentte yer alan “eşe” ibaresi “eşe, boşandığı eşe”şeklinde değiştirilmiştir.


8989

 

            Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeyegöre belirlenen ceza, bir kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkrayagiren hallerde üç yıldan, üçüncü fıkraya giren hallerde beş yıldan az olamaz.(1)

            (2) Kasten yaralama fiili, mağdurun;

            a) İyileşmesi olanağı bulunmayan birhastalığa veya bitkisel hayata girmesine,

            b) Duyularından veya organlarındanbirinin işlevinin yitirilmesine,

            c) Konuşma ya da çocuk yapmayeteneklerinin kaybolmasına,

            d) Yüzünün sürekli değişikliğine,

            e) Gebe bir kadına karşı işlenip deçocuğunun düşmesine,

            Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeyegöre belirlenen ceza, iki kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkrayagiren hallerde beş yıldan, üçüncü fıkraya giren hallerde sekiz yıldan azolamaz.(1)

            (3) (Değişik: 6/12/2006 – 5560/4 md.) Kasten yaralamanın vücuttakemik kırılmasına veya çıkığına neden olması halinde, yukarıdaki maddeye görebelirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat fonksiyonlarındaki etkisine göre,yarısına kadar artırılır.

            (4) Kasten yaralama sonucunda ölümmeydana gelmişse, yukarıdaki maddenin birinci fıkrasına giren hallerde sekizyıldan oniki yıla kadar, üçüncü fıkrasına giren hallerde ise oniki yıldan onsekizyıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (2)(4)

            Kastenyaralamanın ihmali davranışla işlenmesi (3)

            Madde 88- (1) Kasten yaralamanın ihmali davranışlaişlenmesi halinde, verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilebilir. Bu hükmünuygulanmasında kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesine ilişkin koşullargöz önünde bulundurulur.

            Taksirleyaralama

            Madde 89-(1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılamayeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veyaadlî para cezası ile cezalandırılır.

            (2) Taksirle yaralama fiili,mağdurun;

            a) Duyularından veya organlarındanbirinin işlevinin sürekli zayıflamasına,

            b) Vücudunda kemik kırılmasına,

            c) Konuşmasında sürekli zorluğa,

            d) Yüzünde sabit ize,

            e) Yaşamını tehlikeye sokan birduruma,

            f) Gebe bir kadının çocuğununvaktinden önce doğmasına,

            Neden olmuşsa, birinci fıkraya görebelirlenen ceza, yarısı oranında artırılır.

            (3) Taksirle yaralama fiili,mağdurun;

            a) İyileşmesi olanağı bulunmayan birhastalığa veya bitkisel hayata girmesine,

            b) Duyularından veya organlarındanbirinin işlevinin yitirilmesine,

            c) Konuşma ya da çocuk yapmayeteneklerinin kaybolmasına,

            d) Yüzünün sürekli değişikliğine,

            e) Gebe bir kadının çocuğunundüşmesine,

            Neden olmuşsa, birinci fıkraya görebelirlenen ceza, bir kat artırılır.

            (4) Fiilin birden fazla kişininyaralanmasına neden olması halinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezasınahükmolunur.

            (5) (Değişik: 6/12/2006 – 5560/5 md.) Taksirle yaralama suçununsoruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır. Ancak, birinci fıkrakapsamına giren yaralama hariç, suçun bilinçli taksirle işlenmesi halindeşikâyet aranmaz.

–––––––––––––––––––

(1)   Bu fıkralardageçen “ikinci” ibareleri, 29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 11 incimaddesiyle “üçüncü” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(2)   Bu fıkrada yeralan “ikinci” ibaresi, 31/3/2005 tarihli ve 5328 sayılı Kanunun  5 inci maddesiyle “üçüncü” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(3)   Bu madde başlığı “Daha az cezayı gerektiren haller” iken, 31/3/2005 tarihli ve 5328 sayılı Kanunun  6 ncı maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiş, sözkonusu maddenin  birincifıkrası metinden çıkarılmış, ikinci fıkra birinci fıkra olarak teselsülettirilmiştir.

(4)14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 12 inci maddesiyle, bu fıkrada yeralan “onaltı” ibaresi “onsekiz” şeklinde değiştirilmiştir.


8990

 

            İnsanüzerinde deney

            Madde 90-(1) İnsan üzerinde bilimsel bir deney yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadarhapis cezası ile cezalandırılır.

            (2) İnsan üzerinde yapılan rızayadayalı bilimsel deneyin ceza sorumluluğunu gerektirmemesi için;

            a) Deneyle ilgili olarak yetkilikurul veya makamlardan gerekli iznin alınmış olması,

            b) Deneyin öncelikle insan dışıdeney ortamında veya yeterli sayıda hayvan üzerinde yapılmış olması,

            c) İnsan dışı deney ortamında veyahayvanlar üzerinde yapılan deneyler sonucunda ulaşılan bilimsel verilerin,varılmak istenen hedefe ulaşmak açısından bunların insan üzerinde deyapılmasını gerekli kılması,

            d) Deneyin, insan sağlığı üzerindeöngörülebilir zararlı ve kalıcı bir etki bırakmaması,

            e) Deney sırasında kişiye insanonuruyla bağdaşmayacak ölçüde acı verici yöntemlerin uygulanmaması,

            f) Deneyle varılmak istenen amacın,bunun kişiye yüklediği külfete ve kişinin sağlığı üzerindeki tehlikeye göredaha ağır basması,

            g) Deneyin mahiyet ve sonuçları hakkındayeterli bilgilendirmeye dayalı olarak açıklanan rızanın yazılı olması veherhangi bir menfaat teminine bağlı bulunmaması,

            Gerekir.

             (3) (Değişik:31/3/2005 – 5328/7 md.) Çocuklar üzerinde bilimsel deneyin cezasorumluluğunu gerektirmemesi için ikinci fıkrada aranan koşulların yanı sıra;

             a) Yapılan deneylersonucunda ulaşılan bilimsel verilerin, varılmak istenen hedefe ulaşmakaçısından bunların çocuklar üzerinde de yapılmasını gerekli kılması,

             b) Rıza açıklamayeteneğine sahip çocuğun kendi rızasının yanı sıra ana ve babasının veyavasisinin yazılı muvafakatinin de alınması,

             c) Deneyle ilgili izinverecek yetkili kurullarda çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanının bulunması,

             Gerekir.

            (4) Hasta olan insan üzerinde rızaolmaksızın tedavi amaçlı denemede bulunan kişi, bir yıla kadar hapis cezası ilecezalandırılır. Ancak, bilinen tıbbi müdahale yöntemlerinin uygulanmasınınsonuç vermeyeceğinin anlaşılması üzerine, kişi üzerinde yapılan rızaya dayalıbilimsel yöntemlere uygun tedavi amaçlı deneme, ceza sorumluluğunu gerektirmez.Açıklanan rızanın, denemenin mahiyet ve sonuçları hakkında yeterlibilgilendirmeye dayalı olarak yazılı olması ve tedavinin uzman hekim tarafındanbir hastane ortamında yapılması gerekir.

            (5) Birinci fıkrada tanımlanan suçunişlenmesi sonucunda mağdurun yaralanması veya ölmesi halinde, kasten yaralamaveya kasten öldürme suçuna ilişkin hükümler uygulanır.

            (6) Bu maddede tanımlanan suçlarınbir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkındabunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

            Organveya doku ticareti

            Madde 91- (1)Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan kimse, beş yıldandokuz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun konusunun doku olmasıhalinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

            (2) Hukuka aykırı olarak, ölüdenorgan veya doku alan kimse, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

            (3) Organ veya doku satın alan,satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında, birinci fıkrada belirtilencezalara hükmolunur.

            (4) Bir ve üçüncü fıkralardatanımlanan suçların bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, sekizyıldan onbeş yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezasınahükmolunur.

            (5) Hukuka aykırı yollarla eldeedilmiş olan organ veya dokuyu saklayan, nakleden veya aşılayan kişi, ikiyıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.


8991

 

            (6) Belli bir çıkar karşılığındaorgan veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam veren veya yayınlayankişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

            (7) Bu maddede tanımlanan suçlarınbir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkındabunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

            (8) Birinci fıkrada tanımlanan suçunişlenmesi sonucunda mağdurun ölmesi halinde, kasten öldürme suçuna ilişkinhükümler uygulanır.

            Zorunlulukhali

            Madde 92- (1) Organveya dokularını satan kişinin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik koşullar gözönünde bulundurularak, hakkında verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi,ceza vermekten de vazgeçilebilir.

            Etkinpişmanlık

            Madde 93- (1) Organveya dokularını satan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan öncedurumu merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını kolaylaştırırsa,hakkında cezaya hükmolunmaz.

            (2) Bu suç haber alındıktan sonra,organ veya dokularını satan kişi, gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına vediğer suçluların yakalanmasına hizmet ve yardım ederse; hakkında verilecekcezanın, yardımın niteliğine göre, dörtte birden yarısına kadarı indirilir.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İşkence veEziyet

            İşkence

            Madde 94- (1) Birkişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acıçekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yolaçacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında üç yıldan oniki yılakadar hapis cezasına hükmolunur.(Ek cümle:12/5/2022-7406/4 md.) Suçun kadınakarşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz.

            (2) Suçun;

            a) Çocuğa, beden veya ruh bakımındankendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye ya da gebe kadına karşı,

            b) Avukata veya diğer kamugörevlisine karşı görevi dolayısıyla,

            İşlenmesi halinde, sekiz yıldanonbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

            (3) Fiilin cinsel yönden tacizşeklinde gerçekleşmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasınahükmolunur.

            (4) Bu suçun işlenişine iştirak edendiğer kişiler de kamu görevlisi gibi cezalandırılır.

            (5) Bu suçun ihmali davranışlaişlenmesi halinde, verilecek cezada bu nedenle indirim yapılmaz.

            (6) (Ek: 11/4/2013-6459/9 md.) Bu suçtandolayı zamanaşımı işlemez.

            Neticesisebebiyle ağırlaşmış işkence

            Madde 95- (1) İşkencefiilleri, mağdurun;

            a) Duyularından veya organlarındanbirinin işlevinin sürekli zayıflamasına,

            b) Konuşmasında sürekli zorluğa,

            c) Yüzünde sabit ize,

            d) Yaşamını tehlikeye sokan birduruma,


8992

 

            e) Gebe bir kadına karşı işlenip deçocuğunun vaktinden önce doğmasına,

            Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeyegöre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır.

            (2) İşkence fiilleri, mağdurun;