Hekimlik Meslek Etiği Kuralları

Kendilerini her zaman dünya hekimliğinin birparçası olarak gören; Türkiye Cumhuriyeti toprakları üzerinde ulusal, evrensel ve çağdaş bir sorumluluk ve hizmet anlayışına sahip bulunan,hekimlik mesleğinin, içinde yer aldığı toplumsalve kültürel koşullardan soyutlanmayacağınınbilinci ile insanın sahip olduğu olanakları geliştirebilmesinin en temel koşulunun onun bedenselve ruhsal sağlığı olduğunun bilincini taşıyan buülkenin hekimleri; dünyadaki ve Türkiye'dekitoplumsal ve bilimsel değişimler göz önündebulundurularak ve çeşitli platformlarda tartışılarakoluşturulan Hekimlik Meslek Etiği Kuralları'nabağlılıklarını bildirmekle, insana insan olarakhizmet etmenin yüce onurunu taşırlar.

BİRİNCİ BÖLÜM(Amaç, Kapsam ve Tanımlar) 

Amaç 

Madde 1-Bu kuralların amacı, hekimlerinmesleklerinin gereklerini yerine getirirken uymaları zorunlu olan hekimlik meslek etiği kurallarınıbelirlemektir. 

Kapsam 

Madde 2-Türkiye'de hekimlik yapma hakkınıkazanmış olup mesleğini uygulayan tüm hekimlerbu kurallar kapsamındadır. 

Dayanak 

Madde 3-Bu kurallar bütünü 6023 sayılıyasanın 59/g maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. 

Tanımlar 

Madde 4-Bu metinde geçen;a)Bakanlık deyimi; Sağlık Bakanlığı'nıb)Hekim deyimi; tıp doktorlarını,c)Hekim örgütü deyimi; Türk Tabipleri Birliği'niifade eder. 

İKİNCİ BÖLÜM(Genel Kural ve İlkeler) 

Hekimin Görev ve Ödevleri 

Madde 5-Hekimin öncelikli görevi, hastalıkları önlemeye ve bilimsel gerekleri yerine getirerekhastaları iyileştirmeye çalışarak insanın yaşamınıve sağlığını korumaktır. Meslek uygulaması sırasında insan onurunu gözetmesi de, hekiminöncelikli ödevidir. Hekim, bu yükümlülükleriniyerine getirebilmek için, gelişmeleri yakındanizler.

Etik İlkeler

Madde 6-Görevlerini yerine getirirken, hekimin uyması gereken evrensel tıbbi etik ilkeleriyararlılık, zarar vermeme, adalet ve özerklikilkeleridir.

Hekimin Yansızlığı 

Madde 7-Hekim görevlerini her durumdahastaları arasındaki siyasal görüş, sosyal durum,dini inanç, milliyet, etnik köken, ırk, cinsiyet, yaş,toplumsal ve ekonomik durum ve benzeri farklılıkları gözetmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür.

Vicdani ve Mesleki Kanı 

Madde 8-Hekim, mesleğini uygularken vicdani ve mesleki bilimsel kanaatine göre hareketeder. 

Sır Saklama Yükümlülüğü 

Madde 9-Hekim, hastasından mesleğiniuygularken öğrendiği sırları açıklayamaz. Hastanın ölmesi ya da o hekimle ilişkisinin sona ermesi,hekimin bu yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. 

Hastanın onam vermesi ya da sırrın saklanmasının hasta ya da öteki insanların yaşamınıtehlikeye sokması durumunda, hastanın kişilikhaklarının zedelenmemesi koşuluyla, hekim busırrı saklamakla yükümlü değildir. 

Yasal zorunluluk durumlarında hekimin rapordüzenlemesi de, meslek sırrının açıklanmasıanlamına gelmez. 

Hekim, tanık ya da bilirkişi olarak mahkemeye çağrıldığında olayın meslek sırrı olduğunu ilerisürerek bu görevlerinden çekilebilir. 

Acil Yardım 

Madde 10-Hekim, görevi ve uzmanlığı neolursa olsun, gerekli tıbbi girişimlerin yapılamadığı acil durumlarda, ilk yardımda bulunur.

Ticari Amaç ve Reklam Yasağı

Madde 11-Hekim, mesleğini uygularkenreklam yapamaz, ticari reklamlara araç olamaz,çalışmalarına ticari bir görünüm veremez; insanları yanıltıcı, paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici,meslektaşlar arasında haksız rekabete yol açıcıdavranışlarda bulunamaz. Hekim, yayın araçlarıyla yapacağı duyurularda varsa, Tababet UzmanlıkTüzüğü'ne göre kabul edilmiş olan uzmanlıkalanını, çalışma gün ve saatlerini bildirebilir.Tabela ve benzeri tanıtım araçlarının biçim veboyutları yerel tabip odası tarafından saptanır. 

Meşru ve Yasak Yöntemler 

Madde 12-Hekim mesleğini yerine getirirken,bilimsel ve çağdaş tanı ve tedavi yöntemleriylekoruyucu hekimlik ilkelerini göz önünde bulundurur; hastalarının tanı ve tedavisinde bilimsel olmayan yöntemleri uygulayamaz. Hekim, gereklibilimsel aşamalardan geçip ruhsatlandırılmamışkimyasal, farmakolojik, biyolojik maddeleri ilaçolarak kullanamaz. 

Hekimliğin Kötü Uygulanması (Malpraktis) 

Madde 13-Bilgisizlik, deneyimsizlik ya dailgisizlik nedeniyle bir hastanın zarar görmesi"hekimliğin kötü uygulaması" anlamına gelir.

Aracılık Etme ve Aracıdan YararlanmaYasağı 

Madde 14-Hekim öteki hekimlere veya tetkik-tedavi kuruluşlarına maddi çıkar karşılığıhasta gönderemez. Hekim, hasta sağlamak amacıyla aracı kişilerden yararlanamaz. 

Endüstri ile İlişkilerde Çıkar SağlamaYasağı 

Madde 15-Hekimler endüstri kuruluşları ilehiçbir çıkar ilişkisi kuramazlar. Bilimsel araştırmalar ve eğitime yönelik ilişkiler ise, şeffaf ve kurumsal olmalıdır. Bu ilişkilerde Türk Tabipleri Birliği'nin hazırladığı "Hekim ve İlaç Tanıtım İlkeleri"geçerlidir. 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM (Hekimler Arası İlişkiler)

Meslektaşlar Arasında Saygı

Madde 16-Hekim, kendi meslektaşları ve insan sağlığı ile uğraşan öteki meslek mensupları ile iyi ilişkiler kurar, meslektaşlarına veya tedavi ekibinin bir başka üyesine karşı küçük düşürücü davranışlarda bulunamaz.

Mesleki Dayanışma

Madde 17-Hekim, meslektaşlarını mesleki yönden onur kırıcı ve haksız saldırılara karşı korur.

Yetkinlik Dışı Faaliyet Yasağı

Madde 18-Hekim tıbbi görevlerini yerine getirirken, gecikmenin hasta yaşamını tehdit edebileceği zorunlu durumlar dışında özel bilgi, beceri gerektiren bir girişimde bulunamaz.

Danışım(Konsültasyon) ve Ekip Çalışması

Madde 19-Danışım ve ekip çalışması sürecinin düzenli işleyebilmesi ve bir hekim hakkı olarak yaşama geçirilebilmesi için;

a)Hasta izlemi sırasında, değişik uzmanlık alanlarının görüş ve uygulamalarına gereksinim doğduğunda, tedaviyi yürüten hekim durumu hasta ve/veya yakınlarına bildirmelidir. Konsültasyonu hastanın tedaviyi yürüten hekimi yazılıolarak ister. Yazılı istemde hastanın özellikleri,konsültasyon isteğinin nedenleri açık ve anlaşılırbiçimde belirtilir.

b)Konsültasyon sürecinde konsültan hekimde, hastanın sürekli hekimi gibi hastadan sorumludur.c)Konsültan hekim, alanında bilimsel veteknik bilgiye sahip olmalıdır.d)Konsültasyon sonucunda, konsültasyonungerekçesi ve sonuçları, açık ve anlaşılır biçimdebir tutanak ile belgelenir.e)Konsültasyonun sonuçlarından hastalar dayeterli ölçüde bilgilendirilir.

f)Konsültasyonun sonucunda hastanın tedaviyi yürüten hekimi ile konsültan hekimin görüş vekanaatleri arasında fark olur ve hasta konsültanhekimin önerilerini kabul ederse, hastanın tedaviyi yürüten hekimi tedaviyi bırakabilir.

g)Konsültasyon istenen hekim davete uymakzorundadır. 

Odaya Bildirme Yükümlülüğü 

Madde 20-Hekim meslektaşları ile meslekuygulaması konusunda uzlaşmaz bir anlaşmazlığa düştüğünde ya da tıp etiği açısından yanlışdavranan bir meslektaşının bu davranışını kasıtlıbir biçimde sürdürmesi durumunda yerel tabipodasına konuyla ilgili bildirimde bulunur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM(Hekim-Hasta İlişkileri) 

Hasta Haklarına Saygı 

Madde 21-Hekim hastasının sağlığı ile ilgilikararlar alırken; bilgilenme hakkı, aydınlatılmışonam hakkı, tedaviyi kabul ya da red hakkı , vb.hasta haklarına saygı göstermek zorundadır. 

Hekim Seçme Özgürlüğü 

Madde 22-Hasta, mevzuatın belirlediği kurallara, tıbbi uygulamanın özelliklerine ve kurumunkoşullarına göre hekimini seçmekte özgürdür. 

Muayenesiz Tedavi Yasağı 

Madde 23-Hekim, acil vakalar gibi zorunludurumlar dışında, hastasını bizzat muayeneetmeden tedavisine başlayamaz.

Hasta Üzerindeki Etkinin Kullanımı

Madde 24-Hekim hasta üzerindeki etkisinitıbbi amaçlar dışında kullanamaz.

Tedaviyi Üstlenmeme veya Yarıda Bırakma 

Madde 25-Hekim, ancak tıbbi bilgisini gerektiği gibi uygulayamayacağına karar verdiğinde vehastasının başvurabileceği başka bir hekim bulunduğu durumlarda, hastanın bakımını ve tedavisini üstlenmeyebilir veya tedaviyi yarım bırakabilir. Yukarıdaki koşullarda tedaviyi bırakacakhekim, bu durumu ve hastanın sağlığının tehlikeye düşmeyeceğini hastaya veya yakınlarınaanlatır ve onları tıbbi yardımla ilgili başka olanaklar konusunda bilgilendirir. İkinci hekim bulunmadan hekim hastasını bırakamaz. Hekim, tedaviyiüstlenen meslektaşına hasta hakkındaki tümbilgileri aktarmakla yükümlüdür. 

Aydınlatılmış Onam 

Madde 26-Hekim hastasını, hastanın sağlıkdurumu ve konulan tanı, önerilen tedavi yönteminin türü, başarı şansı ve süresi, tedavi yöntemininhastanın sağlığı için taşıdığı riskler, verilen ilaçların kullanılışı ve olası yan etkileri, hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar, olası tedavi seçeneklerive riskleri konularında aydınlatır. Yapılacak aydınlatma hastanın kültürel, toplumsal ve ruhsal durumuna özen gösteren bir uygunlukta olmalıdır.Bilgiler hasta tarafından anlaşılabilecek biçimdeverilmelidir. Hastanın dışında bilgilendirilecekkişileri, hasta kendisi belirler. Sağlıkla ilgili hertürlü girişim, kişinin özgür ve aydınlatılmış onamıile yapılabilir. Alınan onam, baskı, tehdit, eksikaydınlatma ya da kandırma yoluyla alındıysageçersizdir.

Acil durumlar ile, hastanın reşit olmamasıveya bilincinin kapalı olduğu ya da karar veremeyeceği durumlarda yasal temsilcisinin izni alınır.Hekim temsilcinin izin vermemesinin kötü niyetedayandığını düşünüyor ve bu durum hastanınyaşamını tehdit ediyorsa, durum adli mercilerebildirilerek izin alınmalıdır. Bunun mümkün olmaması durumunda, hekim başka bir meslektaşınadanışmaya çalışır ya da yalnızca yaşamı kurtarmaya yönelik girişimlerde bulunur. Acil durumlarda müdahale etmek hekimin takdirindedir. Tedavisi yasalarla zorunlu kılınan hastalıklar toplumsağlığını tehdit ettiği için hasta veya yasal temsilcisinin aydınlatılmış onamı alınmasa da gereklitedavi yapılır.

Hasta vermiş olduğu aydınlatılmış onamıdilediği zaman geri alabilir.

Bilgilendirilmeme Hakkı 

Madde 27-Hasta hastalığı konusunda bilgilendirilmek istemediğini belirtmişse, hekimin bilgivermesi gerekmez. Ailenin haberdar edilmesihastayla görüş birliğine varılarak yapılmalıdır.Bilinçsiz durumdaki hastalar için, yakınlarınınbilgilendirilip bilgilendirilmemesine hekim kararverir. 

Terminal Hastalara Yardım 

Madde 28-Hekim, terminal dönemdeki hastalara her türlü insani yardımı yapmaya, insanonuruna yaraşır koşulları sağlamaya ve çekilenacıyı olabildiğince azaltmaya çalışır. 

Ücret 

Madde 29-Hasta ücret konusunda öncedenhekimden bilgi alabilir. Hekim, tüm muayene,tetkik, tıbbi ve cerrahi girişimlerde meslek örgütünün belirlediği taban ücretin altında bir ücretalamaz. Hekimin, meslektaşları ile meslektaşlarının eşleri ve bakmakla yükümlü olduklarındanmuayene ve tedavi için –masraflar dışında- ücretalmaması uygundur. 

Gereksiz Harcama Yaptırma Yasağı 

Madde 30-Hekim, hastasının parasal durumu ne olursa olsun, kesin zorunluluk olmadıkçapahalı ilaçlar ve yöntemler öneremez, hastayagereksiz harcamalar yaptıramaz ve yararı olmayacağını bildiği bir tedaviyi veremez. 

Hastayla İlgili Bilgilerin Hastaya Verilmesive Kullanımı 

Madde 31-Hasta dosyalarındaki bilgileringeniş bir özeti ile bilgi ve belgelerin örnekleri,isteği durumunda hastaya verilir. Hekim, yasalzorunluluk olmadıkça, bu bilgileri başkasınaveremez. Hekim, hastanın kimlik bilgilerini saklıtutmak koşuluyla, bu bilgileri dosya üzerindenyapacağı araştırmalarda kullanabilir. 

Rapor Düzenleme 

Madde 32-Hekim, bizzat muayene ve tedaviettiği hastasına gerekli gördüğünde hastalıkla ilgilirapor verir. Bu raporda tıbbi gerekçelere bağlıolarak istirahat, tedavi şekli, diyet, çalışma koşulları gibi hasta için gerekli geçici ya da kalıcı bilgiler ve hekimin önerileri bulunur.

BEŞİNCİ BÖLÜM(Hekim ve İnsan Hakları) 

Uluslararası Sözleşmelere Uyma Zorunluluğu 

Madde 33-Her hekim, başta İnsan HaklarıEvrensel Bildirgesi olmak üzere tüm insan haklarıbelgelerine ve hekimlikle ilgili ortak kurallarauymakla yükümlüdür. 

İşkenceye Yardım Yasağı 

Madde 34-Hekim, tıbbi bilgi ve becerisiyle,işkence ve benzeri uygulamalara katılamaz,yardımcı olamaz, gerçeğe aykırı rapor düzenleyemez. İşkence iddiası olan olgularla karşılaşanhekim, mesleki bilgi ve becerilerini gerçeğin ortaya çıkarılması için kullanır. 

Tutuklu ve Hükümlülere Verilecek TıbbiYardım 

Madde 35-Tutuklu ve hükümlülerin muayenesi de öteki hastalarınki gibi, kişilik haklarınasaygılı, hekimlik sanatını uygulamaya elverişlikoşullarda yapılır ve onların gizlilik hakları korunur. Hekimin, bu koşulların sağlanması için ilgililerden istekte bulunma hakkı ve sorumluluğuvardır. Muayene sonucu düzenlenecek belge veya raporlarda hekimin adı, soyadı, diplomanumarası ve imzası mutlaka bulunur. Belge veraporun bir örneği kişiye verilir. Belge ve raporbaskı altında yazılmış ise, hekim bu durumu enkısa zamanda meslek örgütüne bildirir.

Tutuklu ve Hükümlülerin Tıbbi YardımıReddetmesi

Madde 36-Hekim, muayene ve tedavi olanaklarını bilinçli olarak reddeden tutuklu ve hükümlülere bu davranışlarının sonuçlarının nelerolabileceğini açıklar. Zorla muayene ve tedaviyolunu deneyemez, öneremez. 

Ölüm Cezasına Etkin Katılım Yasağı 

Madde 37-Hekim, hiçbir zaman ölüm cezasının infazında bulunamaz, infaza yardımcıolamaz, ölüm cezası uygulamasında tıbbi hizmetveremez. 

Olağanüstü Durumlar ve Savaş 

Madde 38-Hekim, olağanüstü durumlar vesavaşta, evrensel nitelikteki tıbbi etik kurallarınıyansızlıkla uygular. Hasta ve yaralı sayısınınçokluğu nedeniyle, herkese gerekli tıbbi yardımınverilemediği koşullarda, hekim, tedavi olasılığıyüksek olan ağır vakalara öncelik verir.

Cinsel İlişki Muayeneleri

Madde 39-Hekim, savcılıklar ve mahkemelerdışında kalan kişi ve kurumlardan gelen cinselilişki muayene istemlerini dikkate alamaz. Hekimilgilinin veya ilgili reşit değilse, veli veya vasisininaydınlatılmış onamı olmadıkça cinsel ilişki muayenesi yapamaz. 

ALTINCI BÖLÜM(Tıbbi Araştırmalar ve Yayın Etiği) 

İnsan Üzerinde Araştırma 

Madde 40-İnsan üzerinde yapılacak klinik,deneysel ya da epidemiyolojik araştırmalar, gerekilaç gerek cerrahi yöntem araştırmaları olsun,bilimsel bilgi birikimine katkıda bulunabilmekamacıyla yerel etik kurullardan geçmek koşuluylayapılır. İnsan üzerinde yapılan tüm araştırmalar,bilimsel ve mesleki yönden yeterli ve yetkin kişilertarafından yürütülür. Araştırmanın sorumluluğutümüyle araştırmacıya aittir. 

Deneğin Bilgilenmesi ve AydınlatılmışOnamı 

Madde 41-İnsan üzerinde yapılan araştırmalarda her deneğe araştırmanın amacı, yöntemleri,beklenen yarar ve olası yan etkileri hakkında,deneğin anlayabileceği dilde ve biçimde yeterlibilgi verilmesi zorunludur. Deneğe, çalışma başladıktan sonra isterse araştırmaya katılmaktanvazgeçebileceği ve onamını geri alabileceği,ancak bu nedenle daha sonraki tedavisinin vetakibinin aksamayacağı anlatılır. Bilgilendirmesonrasında deneğin konuyu yeterince anlayıpanlamadığı değerlendirilir.

Araştırma hakkında yeterli bilgilendirmesağlandıktan sonra, deneğin yazılı onamı alınır.Bu onam, deneğin özgür iradesine dayanmalıdır.

Reşit ve Mümeyyiz Olmayanların Durumu 

Madde 42-Reşit ve/veya mümeyyiz olmayankişiler yönünden veli veya vasisinin aydınlatılmışonamı gerekir. 

Deneğin Korunması 

Madde 43-İnsan üzerinde yapılan tıbbi araştırmalarda deneğin yaşamı, bedensel ve zihinselbütünlüğü ile sağlığı her zaman toplumsal veyabilimsel çıkarların üzerinde tutulur. 

Deneğin özel yaşamına saygı gösterilmesive kişisel bilgilerin gizliliği sağlanır. Bilimsel araştırma ve yayınlar ile akademik-bilimsel amaçlısunuşlarda deneğin kimliği gizli tutulur. 

Bir tıbbi araştırmada, beklenen katkı neolursa olsun, denek için ciddi bir tehlike şüphesidoğduğunda araştırma durdurulur. 

Araştırmanın giderleri deneğe, yakınlarına yada sosyal güvenlik kurumuna yansıtılamaz. 

Yayın Etiği 

Madde 44-Hekim, araştırma verilerini değerlendirirken ve yayına hazırlarken bilimsel gerçekleri yansıtmalıdır. Çalışmaya fiilen katılmamışkişilerin adları o yayında yer alamaz. Kaynakgöstermeden ve izin almadan başkalarına aitveriler, olgular ve yazılı eserler kullanılamaz.

YEDİNCİ BÖLÜM(Çeşitli Hükümler)

Hüküm Bulunmayan Durumlar

Madde 45-Bu kurallarda yer almayan durumlarla karşılaşıldığında, hekim, genel etik ilkelere,ulusal düzenlemelere, uluslararası düzeydekibildirge ve sözleşme hükümlerine uyar. 

Disiplin Kovuşturması 

Madde 46-Hekimler bu kurallar bütünü hükümlerine aykırı davranışlarda bulunduklarında,6023 Sayılı Türk Tabipleri Birliği Yasası'na göretabip odaları yönetim kurulları tarafından onurkurullarına sevk edilirler. Hekimlerin disiplin soruşturmasına uğraması, haklarında ayrıca hukukiveya cezai takibat yapılmasına engel değildir. 

Yürürlük 

Madde 47-Bu kurallar bütünü Türk TabipleriBirliği Büyük Kongresi'nde kabul edilip, TürkTabipleri Birliği yayın organlarından birinde yayımlandıktan bir ay sonra yürürlüğe girer ve TürkTabipleri Birliği Merkez Konseyi ve tabip odalarıtarafından yürütülür.