Bu yazımızda size Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması hakkında detaylı bilgi vereceğim. Yazımız soru cevap şeklinde hazırlanmış olup en çok merak edilen sorulara Ankara Güvenlik Soruşturması Avukatı ve Ankara İdare Avukatı olarak cevap vereceğiz.

İÇİNDEKİLER: 
1.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir? 

2.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında Araştırmayı Kim Yapar? 

3.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kimler İçin Yapılır? 

4.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Ne Kadar Sürer? 

5.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılırken Bakılacak Hususlar Nelerdir? 

6.Otel Kayıtları, İnternet Geçmişi, Sosyal Medya Hesaplarında Yapılan Paylaşımlar Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Olumsuz Olmasına Neden Olur Mu? 

7.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında Akrabaların Durumuna Bakılır Mı? 

8.HAGB Kararı (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı) Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Olumsuz Sonuçlanmasına Neden Olur Mu? 

9.Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Olumsuz Olması Durumunda Ne Yapılabilir? 

10.Olumsuz Sonuçlanan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması İçin Yürütmenin Durdurulması Talepli İptal Davası Nasıl Açılır?

Güvelik Soruşturması ve Arşiv Araştırması, 17.04.2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7315 sayılı Kanun ile düzenlenmiş olup, öncelikle arşiv araştırması tanımlanmış daha sonra güvenlik soruşturması tanımlanmıştır. Arşiv Araştırması, Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından hâlen aranıp aranmadığının, kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171’inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin on üçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararları (HAGB kararları) ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir. Güvenlik Soruşturması ise, arşiv araştırmasındaki hususlara ek olarak kişinin görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Millî İstihbarat Teşkilâtı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır. Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları hâlinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ile ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler, üst kademe kamu yöneticileri, özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler ile milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır. Türk Silahlı Kuvvetleri personeli hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin talepler Millî Savunma Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanlığına iletilir. Bunlar hakkındaki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Millî İstihbarat Teşkilâtı Başkanlığı ve/veya Emniyet Genel Müdürlüğüne yaptırılır. Gizlilik dereceli birim ve kısımlarının hiyerarşik olarak bağlı bulunduğu üst kademe yöneticilerinden bakan yardımcısı, kurum ve kuruluş başkanı, genel müdür, müstakil birim amirleri ile bunların yardımcıları, vali, büyükelçi ve bu birim ve kısımların çalışanları hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin talepler Cumhurbaşkanlığına iletilir. Bunlar hakkındaki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı ve/veya Emniyet Genel Müdürlüğüne yaptırılır. Milli güvenliği doğrudan etkileyen stratejik önemi haiz kurum ve kuruluşların üst yöneticileri ile bu kurum ve kuruluşlar vasıtasıyla yürütülen projelerde görev alan kritik önemi haiz personel hakkında ilgili kamu kurum ve kuruluşunun talebi doğrultusunda ilgili kişinin yazılı muvafakati alınmak kaydıyla Millî İstihbarat Teşkilâtı Başkanlığı ve/veya Emniyet Genel Müdürlüğüne güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yaptırılır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv kaydı statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılır. 

1.Millî İstihbarat Teşkilâtı Başkanlığınca, 

a) Güvenlik Soruşturması; 

1. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ekli cetvellerinde belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar, 
2. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yurtdışı teşkilatında görevlendirilecek diğer personel için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar,
3.  Millî İstihbarat Teşkilâtı Başkanlığında çalışan veya çalışacak olan personel, hakkında yapılır. 

b) Arşiv Araştırması; 

1. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ekli cetvellerinde belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar,  
2. Yurtdışı teşkilatlarında çalıştırılacak yabancı uyruklu şahıslar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar, hakkında yapılır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde yapılır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam dikkate alınarak, kişinin kayıtlı ikamet adresi ile fiilen ikamet ettiği adres esas alınmak suretiyle; 

a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği, 

b) Genel kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat birimlerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında arama kaydı veya herhangi bir tahdidin olup olmadığı, 

c) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakının bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı, 

ç) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı, 

d) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesi araştırılır.

Otel kayıtları, internet geçmişi, sosyal medya hesaplarında yapılan paylaşımlar kişisel veri statüsünde olduğu için konusu suç teşkil etmediği müddetçe kimsenin aleyhine kullanılamaz.

Kanunun taslak metninde eş ve birinci derece yakınların araştırılacağı yer alsa da kanunun nihai halinde bu hüküm kaldırılmış olup eş ve birinci derece yakınların durumuna bakılmaksızın yalnızca hakkında soruşturma yapılan kişilerin Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması yapılabilmektedir.

Arşiv araştırmasının Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nde tanımlandığı şekliyle; “Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanması” ile sınırlı olması gerektiği anlaşılmaktadır. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına (HAGB kararı) dair düzenlemeleri içeren 231. maddesinde de sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan cezanın nitelik ve süresine göre belirlenen hallerde mahkemece hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebileceği hükme bağlanmış, maddenin devamında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için gerekli şartlar belirlenmiştir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının (HAGB kararı) kurulan hükmün sanık hakkında hukuki bir sonuç doğurmamasını ifade ettiği Ceza Muhakemesi Kanununun 231. maddesinde açıkça belirtilmiş olup, buna göre sanığın suçluluğu sabit olmakla birlikte Kanunda öngörülen denetimli serbestlik tedbirlerine uygun davranılması ve öngörülen diğer koşulların varlığı halinde suç hiç işlenmemiş gibi kabul edileceği açıktır.Öte yandan, 5352 Sayılı Adli Sicil Kanunu‘nun 6. maddesinin 1. beninde; hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB kararı) dair kararların, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak mahkeme, hâkim, askerî hâkim, Cumhuriyet Başsavcılığı veya askerî savcılık tarafından istenmesi halinde verilmek üzere kaydedileceği hükme bağlanmıştır. Bu durumda; hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı (HAGB kararı) karşısında, idarece yapılan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının olumsuz sonuçlanması hukuka aykırıdır.

Bu durumda Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının olumsuz olduğuna ilişkin kararın tarafınıza tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde, yetkili idare mahkemesinde yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açılması gerekmektedir.

Tebliğ edilen olumsuz yanıt üzerine dava dilekçesi ve ekinde idarenin kararıyla birlikte davaya delil teşkil edecek belgelerle birlikte idare mahkemesine başvurmak suretiyle dava açılmaktadır. Ancak bu süreçte hak kayıplarına uğramamak için profesyonel hukuki destek almakta fayda vardır. Aksi hale geri dönüşü olmayan bir hata yapıldığı takdirde haklı durumda olsanız dahi davanın usulden ret gelme durumu da söz konusu olmaktadır. Profesyonel ve kaliteli bir hukuki destek için, memur davalarında ve idari davalarda uzman olan Avukat Erol Çağatay DEMİRTAŞ ile iletişime geçebilirsiniz.